Οι “Άριστοι”

 

«Εντός του πραγματικά ανεστραμμένου κόσμου, το αληθινό είναι μόνο μια στιγμή του ψεύδους.»

Γκυ Ντεμπόρ.

Στόχος ανέκαθεν της οποιασδήποτε εξουσίας, είναι να παρουσιάζει το έργο της, με τα πιο δυνατά χρώματα ούτως ώστε να δημιουργεί δέος επάνω σε όσους άρχει. Είναι ο παλιός καλός τρόπος για να μπορεί να διατηρεί τον έλεγχο, αλλά και να δημιουργεί την απαιτούμενη απόσταση από τους υπηκόους της. Ασκούμε εξουσία, διότι είμαστε κάτι το ιδιαίτερο, είναι σαν να λένε οι εξουσιαστές. Είμαστε σώμα από το σώμα σας, όμως είμαστε ξεχωριστοί. Δεν είμαστε πια ελέω Θεού, εκσυγχρονιστήκαμε και είμαστε ελέω λαού. Εσείς μας δίνεται την δυνατότητα να υπάρχουμε, έτσι και ο λαός να αισθάνεται ικανοποιημένος, ότι με κάποιο τρόπο είναι και ο ίδιος μέτοχος σε αυτή την εξουσία. Βέβαια η συνείδηση που έχει η εξουσία για τον εαυτό της, απέχει πάρα πολύ από την συνείδηση που έχει ο λαός για την εξουσία, αλλά και από την συνείδηση που κατέχει ο λαός για τον εαυτόν του. Έτσι αυτή η σχέση που εμφανίζεται σαν μια φυσιολογική και αρμονική συνύπαρξη, να απέχει πολύ από αυτό που συμβαίνει στη πραγματικότητα.

Μάλλον από ότι φαίνεται ο κόσμος κινείται με ευφυή αφηγήματα, που έχουν κατορθώσει να γίνουν πιστευτά, αλλά και να μπορούν να διαμορφώνουν πραγματικότητες, που καθίστανται όλο και πιο δύσκολο να αλλάξουν. Διότι μέσα σε αυτή την διαμορφωμένη πραγματικότητα, η εξουσία δεν θέλει και οι εξουσιαζόμενοι ολοένα και δεν μπορούν. Αυτή η διαδικασία προφανώς και γεννά ένα σύνολο από συνέπειες, που πάντα είναι σε βάρος του ασθενούς συνόλου μιας κοινωνίας. Τα λάθη των “αρίστων” της εξουσίας μπορούν εύκολα να δικαιολογηθούν, υπάρχουν οι τρόποι. Αλλά και από την απέναντι πλευρά, η διαρκώς διευρυνόμενη παθητικότητα του συνόλου μιας κοινωνίας που έχει χαρακτηριστικά ενός παιδιού που αποτείνεται στους “αρίστους” να του λύσουν τα προβλήματα, που έχουν δημιουργήσει αυτοί “οι άριστοι”, έρχεται να περιπλέξει τα πράγματα.

“Πέτρα που δεν κυλάει χορταριάζει” λέει ο θυμόσοφος λαός και αυτή είναι μια παροιμία που οι “άριστοι” θέλουν να αξιοποιήσουν το νόημα της με τον καλύτερο τρόπο. Διότι η εξουσία φροντίζει να ανανεώνει το πρόσωπο της πάντοτε με όποιο τρόπο μπορεί, αν όχι σε ιδιαίτερο βάθος, τουλάχιστον στο καλλωπισμό του. Αντιθέτως, το σύνολο της κοινωνίας βαδίζει σε ένα συνεχόμενο μοτίβο να τρώει τα ψεύδη που παράγει η εξουσία, σαν κάτι το καινούργιο, που τα θεωρεί μάλιστα, λανθασμένα βέβαια, ότι είναι προς το συμφέρον της. Παρόλο που το μέγεθος της κοινωνίας δεν συγκρίνεται με εκείνο της εξουσίας, η ιδέα της εξουσίας είναι σαφώς δυνατότερη και μπορεί να επιβάλλει την ισχύ της.

Γιατί συμβαίνει αυτό, μπορεί να διερωτηθεί κάποιος; Ίσως γιατί ένας ολόκληρος πολιτισμός έχει αναπτυχθεί με θεμέλιο λίθο κατά βάση την δύναμη και η δύναμη μπορεί να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα για την επιβολή της, σε αντίθεση με άλλες ποιότητες που δομούν ένα κόσμο.

Στο παρόν, η εξουσία που έχει την δύναμη να επιβάλλει το δικό της, αλλά και όταν δεν της επαρκεί αυτή η δύναμη, δανείζεται και από την ανεκμετάλλευτη δύναμη που υπάρχει στις αραχνιασμένες αποθήκες των υποτακτικών της, που λόγω αδράνειας, αδυνατούν να της θέσουν τουλάχιστον κάποια όρια. Έτσι αυτή φαίνεται να μπορεί να κάνει το οτιδήποτε και με οποιοδήποτε τρόπο, πράγμα που είναι κακός σύμβουλος εντέλει και για την ίδια, μια που αυτή η αυθάδεια που την διέπει την οδηγεί σε λάθη που δεν μπορούν να συγκαλυφθούν και στη προσπάθεια για να τα συγκαλύψει κάνει περισσότερα.

Αυτό που ενδιαφέρει την εξουσία είναι να δείχνει μια παρουσία που να φαίνεται προοδευτική, ότι δημιουργεί ασφάλεια στο κοινωνικό σύνολο και ότι έρχεται αρωγός όταν αυτό πάσχει. Προσπαθεί να πραγματώσει κάποια εξ αυτών, όχι πάντοτε αποτελεσματικά. Όμως τα πραγματικά της συμφέροντα δεν βρίσκονται εκεί, έτσι σε αντίθεση με εκείνο που αυτή αρέσκεται να φαίνεται ότι είναι, η πραγματικότητα παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία όχι μόνο δεν βελτιώνονται, αλλά πολλαπλασιάζονται. Η ψαλίδα ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους ολοένα και μεγαλώνει, οι πόλεμοι μαστίζουν τον πλανήτη, όλο και πιο πολλοί άνθρωποι ξεκληρίζονται, η φύση καταστρέφεται με όλους τους δυνατούς τρόπους και επινοήσεις όπως η κλιματική αλλαγή δεν δικαιολογούν αυτή την καταστροφή. Η βία έχει γίνει καθημερινό φαινόμενο, λες και ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια φάση που έχει αποφασίσει ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Οι κοινωνικές σχέσεις δεν περνάνε την καλύτερη φάση τους, αφού ένα θηριώδης ατομικισμός ορίζει τις δράσεις των ανθρώπων. Πολλοί θα πουν, ότι η εξουσία καταβάλλει προσπάθειες να λυθούν όλα αυτά και πολλά εξ αυτών δεν είναι δημιούργημα της. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι καταβάλλει προσπάθειες, φαίνεται ότι αυτές οι προσπάθειες δεν έχουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, αλλά δημιουργούν μεγαλύτερο χάος από αυτό που προσπαθούν να επιλύσουν. Άρα παρουσιάζει μια ορατή ανικανότητα. Την αναγνωρίζει; Όχι δεν την αναγνωρίζει, αντιθέτως προσπαθεί να την αποδώσει σε εξωγενείς παράγοντες επάνω στους οποίους δεν μπορεί να έχει έλεγχο. Μερικές φορές υπάρχουν τέτοιοι παράγοντες, όχι όμως πάντα. Η εξουσία θέλει να έχει έλεγχο επί των παραγόντων και όταν δεν μπορεί να τον έχει είτε λόγω ανικανότητας είτε γιατί την συμφέρει, απαντάει με μεγαλύτερο έλεγχο σε άλλα πεδία για να ισοφαρίζει την χασούρα της. Ακόμα και όταν το πρόσωπο της στραπατσάρεται από τις αποτυχίες της, έχει βρει τρόπους και χρησιμοποιεί εκείνους που την πιστεύουν για να ελαχιστοποιεί το κόστος που της επιφέρει. Ποτέ δεν επιτρέπει ριζικά πλήγματα στη υπόσταση της. Αυτοανανεώνεται έξυπνα.

Οι άνθρωποι αγαπούν και μισούν την εξουσία σχεδόν ισοδύναμα. Εξαιτίας αυτού μπορούν να την βρίζουν συνεχώς αλλά και να την επιθυμούν με την ίδια ένταση. Αυτό που δεν μπορούν να κάνουν είναι να την ακυρώσουν,γιατί δεν ξέρουν πως να ζήσουν χωρίς την παρουσία της. Είναι ο τρόπος που έχουν μάθει να υπάρχουν μεταξύ τους. Είναι ο μηχανισμός εκείνος που τους λυτρώνει από το να ασχολούνται με προβλήματα που δεν έχουν διάθεση να ασχοληθούν, να πάρουν αποφάσεις για αυτά, να κάνουν λάθη για αυτά. Δεν είναι άξιο απορίας λοιπόν γιατί οι εξουσιαστές έχουν αυτή την αίγλη μέσα στη κοινωνία. Είναι εκείνοι που θα πάρουν το βάρος της απόφασης και την κατακραυγή της αποτυχίας, διότι είναι οι λυτρωτές και οι δυνάστες της παθητικότητας του συνόλου της κοινωνίας, που χαριστικά έχουν τον τίτλο του πολίτη. Ο καθένας, η καθεμιά, λοιπόν, αρέσκεται στο ρόλο που επιθυμεί να παίξει και που αντέχουν οι δυνάμεις του και η συνείδηση του. Κανένα παράπονο.

Κάθε κοινωνία έχει τους πολίτες και την εξουσία που αξίζει να έχει.

-Καλά αυτά τα ξέρουμε. Κάτι άλλο;

-Ναι, έχει ρίσκο να ζεις σε καιρούς ενδιαφέροντες αλλά μη βολικούς.