Κλειστά λόγω αφομοίωσης.

 

Ενώ το κοινωνικό δρώμενο περνάει από μια παρατεταμένη ταραχή, σαν βαρκούλα που παλεύει με τα κύματα μια πραγματικότητας, που δεν θα την έλεγες ευχάριστη, οι “ναυαγοί” τριγυρίζουν θυμωμένοι μέσα στη βάρκα, ως συνήθως, βρίζοντας ο ένας τον άλλον σε ποια πλευρά της βάρκας θα καθίσουν. Συνεχώς ενημερώνονται, μήπως κάποια είδηση της τελευταίας στιγμής, τους βοηθήσει να διαλέξουν την θέση που θα καθίσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια, όμως αγνοούν, ότι η βάρκα βάζει νερά και σε λίγο θα παλεύουν με τα κύματα, δίχως βάρκα, δίχως θέση, μόνοι τους και χωρίς καμιά ασφάλεια.

Αυτά όμως συμβαίνουν σε κάποια άλλη παράπλευρη πραγματικότητα, με την οποία δεν έχουμε άμεση σχέση, άρα δεν μπορούμε να κάνουμε και τίποτα ουσιαστικό. Δυστυχώς!

Στη δική μας όμως πραγματικότητα, που όλα είναι σαφώς πιο τακτοποιημένα, μπορούμε να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις για εκείνο που συμβαίνει στη δική μας βάρκα,-ως συνήθως παρατηρήσεις κάνουμε-, που δεν είναι επίσης ευχάριστες. Διότι το ευχάριστο συνήθως έχει μια αυτάρκεια μέσα στο παρόν και το ζεις, ενώ αντιθέτως το δυσάρεστο, επειδή δεν μπορείς να το τακτοποιήσεις εύκολα, έχεις μεγαλύτερη ανάγκη να το συζητήσεις.

Λοιπόν...

Η παραδοσιακή αριστερά έχει εδώ και αρκετό καιρό πετάξει “λευκή πετσέτα” και ακολουθεί βουβή και αποσβολωμένη αυτό που συμβαίνει, εκφράζοντας όταν αποφασίζει να μιλήσει, ένα ανούσιο και δίχως έμπνευση λόγο. Απλώς δεν έχει κάτι να πει και μιλάει απλώς για να δικαιολογήσει την ύπαρξη της. Αυτό δεν είναι απρόσμενο μια που οι ιδεολογικές αυταπάτες κάποια στιγμή τελειώνουν και δεν μπορείς να υψώνεις την φωνή σου σε πράγματα που όταν καλείσαι να τα ανατρέψεις, θα κάνεις ακριβώς τα ίδια με εκείνα που κατηγορούσες.

Ξεκομμένη από τα άκρα της, που δεν μπορεί να υποστηρίξει πλέον, ούτε με μια συμβατική συμπάθεια, αναγκάζεται ακόμα και όταν ελάχιστες φωνές προσπαθούν να την συνετίσουν, να απορρίπτει οτιδήποτε αντιδρά, επειδή πια τις φαίνεται εντελώς ξένο με την πορεία της .

Αλλά και αυτά τα περιβόητα άκρα της δεν διαφέρουν από αυτή. Οι χώροι της άκρας αριστεράς μέχρι τον αναρχικό χώρο , απολαμβάνουν τις πολυποίκιλες διασπάσεις τους και μια φραστική λογοδιάρροια, που δεν αντιπροσωπεύει τίποτα και κανένα, με μια υπεροψία, που σε τίποτα δεν δικαιολογεί την φτώχεια τους. Δεν αρκεί πλέον να διακηρύσσεις την πρόθεση σου για ένα διαφορετικό κόσμο, στο βαθμό που δεν μπορείς να διαφέρεις σε τίποτα από τον κόσμο που ζεις, ούτε έχεις κάτι το διαφορετικό να παρουσιάσεις. Τα λόγια είναι καλά όταν εκφράζουν κάτι ζωντανό, κάτι φρέσκο, κάτι που να είναι συνολικά διαφορετικό. Το ουσιαστικό πλεονέκτημα της Αριστεράς συνολικά, ήταν η πρόθεση της να αλλάξει τον κόσμο ριζικά και επί της ουσίας. Όχι μόνο υλικά, αλλά και πνευματικά. Η αριστερά δεν έχει πια καμιά πρόθεση για να πράξει κάτι τέτοιο. Αυτό που κάποτε ισχυριζόταν ότι θα κάνει και μιλάμε κυρίως για τα πιο ακραία και ζωντανά κομμάτια της, σήμερα είναι απλά νεκρό γράμμα.

Ενώ λοιπόν τίποτα από όλα αυτά δεν υπάρχει, δεν μας δημιουργεί καμιά έκπληξη, ότι συνεχώς βλέπουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους ,που μας είχαν συνηθίσει αλλιώς, να αποκτούν καινούργιες συνήθειες και πιστεύω. Κάτι που σταδιακά ξεκίνησε με την οικονομική κρίση και συνεχίζεται εν τω μέσω της υγειονομικής. Επίσης, δεν μας δημιουργεί σοβαρή απορία του, πως μια σειρά από παλιές προτάσεις, που η ιστορία τις έχει απαντήσει, να επανέρχονται στο προσκήνιο, σαν κάτι το νέο και διαφορετικό και να αποκτούν οπαδούς φανατικούς. Καινούργιοι διαχωρισμοί εμφανίζονται στο προσκήνιο, καινούργιοι όροι προσπαθούν να εξηγήσουν εκ νέου, αυτό που πάντοτε γνωρίζαμε με διαφορετικό όνομα .Το αρνητικό, εν ολίγοις, ανακυκλώνει την πραμάτεια του , αλλά όσο και να προσπαθεί να παρουσιαστεί με διαφορετικά φορέματα, αρνητικό παραμένει.

Φαίνεται τώρα, ότι επειδή οι αλλεπάλληλες κρίσεις και αστοχίες ευαισθητοποιούν ακόμα και όσους κοιμόντουσαν για χρόνια και τώρα αποφάσισαν να ξυπνήσουν, οι δεξιές και ακροδεξιές “ρητορείες” προσφέρουν ένα καταφύγιο σε αυτές τις αφυπνισμένες συνειδήσεις, που ονειρεύονται ένα κόσμο, που να έχει μια αυτο-ανακυκλούμενη ευταξία και θα περιθωριοποιήσει, ότι είναι έξω από την αντίληψη και ανοχή του. Λυπηρό σαν έκβαση, αλλά όχι πρωτόγνωρο. Δυστυχώς η ιστορία μας έχει προετοιμάσει και για τέτοια πισωγυρίσματα, που πάντοτε κατέληξαν σε δράματα.

Η κοινωνία μέσα στη οποία ζούμε, έχει αποκτήσει κάποιες σταθερές ιδιομορφίες, που φαίνεται ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό στο πόσο ριζικά καθορίζουν την συνείδηση της κοινωνίας και των ατόμων που την απαρτίζουν.

Μια άκριτη και πολυεπίπεδη τεχνολογική ανάπτυξη, ρυθμίζει πλέον όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής. Μέσα της έχει ενσωματώσει όλο τον παλιό κόσμο, δημιουργώντας καινούργια δεδομένα μέσα στα οποία ζούμε. Μια καινούργια συνείδηση που συνδέει τον άνθρωπο με την μηχανή και τις περισσότερες φορές εξαρτά τον άνθρωπο από αυτή. Κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί τον εαυτόν του ανεξάρτητα από τα μηχανήματα και από τις τεχνολογικές επιτεύξεις . Η τεχνολογία και ο άνθρωπος έχουν αποκτήσει πλέον “οικογενειακές” σχέσεις.

Σε αυτό τον καινούργιο και από πολλές απόψεις “θαυμαστό” κόσμο, κυρίαρχο λόγο έχει ο Ειδικός Τεχνολόγος, που ορίζει σε όλους τους τομείς εκείνο που πρέπει να γίνει, επειδή είναι ο γνώστης. Τα μυστικά και τέχνη του τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να επικοινωνηθούν. Είναι ο σύγχρονος μάγος που τα μαγικά του προκαλούν τον θαυμασμό και την υπακοή των αμύητων. Μόνο που είναι μάγος μόνο κατ΄όνομα. Στη πραγματικότητα είναι ένας έξυπνος nerd, που σκέφτεται με αλγόριθμους και ζει μέσα σε ένα άψυχο σύμπαν.

Το βιοτεχνολογικό περιβάλλον δεν έχει πολλά περιθώρια για κοινωνικές ελευθερίες. Περιορίζεται σε κάποιες στοιχειώδεις που δεν το απειλούν. Η διασκέδαση, το τυχαίο, η αμφισβήτηση, οι σχέσεις, η υγεία, η πολιτική, η επιστήμη και η θρησκεία, θα πρέπει να πρέπει να έχουν την υψηλή εποπτεία του και να κατευθύνονται εκεί που αυτό θέλει.

Το τεχνολογικό “θαύμα” κάνει την παρουσία του αισθητή παντού. Στο δρόμο, στη δουλειά, στο τρόπο που θα αξιοποιήσεις τον ελεύθερο χρόνο σου, τον τρόπο με τον οποίο θα κοιμηθείς, τον τρόπο που θα ξυπνήσεις. Σε εξυπηρετεί με όλους τους τρόπους και ζητά από σένα να του αφιερώνεσαι και να μην το αμφισβητείς.

Μέσα σε αυτό τον κόσμο ο άνθρωπος καταναλώνει τα τεχνολογικά εμπορεύματα με ιδιαίτερο πάθος, περιμένοντας με αγωνία την αναβάθμιση του κινητού τηλεφώνου, για να βγάλει καλύτερες selfi φωτογραφίες

Το τεχνολογικό “θαύμα” υπάρχει σαν κάτι υλικό και άυλο μαζί , σαν σκέψη και πράξη, που μέσα από τις τις πολυποίκιλες εκφάνσεις του, συνεχώς κρύβει ότι ο δρόμος που έχει ακολουθήσει είναι δίχως επιστροφή και όλοι εμείς είμαστε δίχως επιστροφή μέσα σε αυτόν.

Έτσι μέσα σε μια τέτοια συνθήκη, τι θα μπορούσε να πει η Δεξιά και η Αριστερά; Αφού η μεν Δεξιά πάντοτε επιζητούσε κάτι τέτοιο, για να μπορεί μέσα του να κοιμηθεί με ασφάλεια το μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας που έχει αφιερώσει την ζωή της. Η δε Αριστερά, πιστή λάτρης, της επιστήμης της τεχνολογικής προόδου και της οικονομικής σκέψης, ως μόνο ουσιαστικό εχθρό της αναγνωρίζει την περιοχή που αμφισβητεί την αιτιοκρατία. Συμφωνούν λοιπόν και οι δύο σε ένα αποστειρωμένο κόσμο, απλώς διαφωνούν στο χρώμα και σε κάποιους παραμέτρους του τρόπου που θα κινηθεί η οικονομία. Η παρούσα υγειονομική κρίση απλώς απέδειξε το πόσο ταχύτατα και οι δύο παραμέρισαν τις οποιεσδήποτε αντιθέσεις τους ενστερνιζόμενες με κοινή συμφωνία το αναπόφευκτο .

Έχει πλάκα να τους βλέπεις να διαφωνούν σε εκείνο που εντέλει και οι δύο αποδέχονται δίχως καμιά αντίρρηση. Εκεί που ο κόσμος καταλαμβάνεται δίχως αντίσταση και παραδίνεται στα χέρια της ρηχής επιστημοσύνης, στο όραμα μιας υποτιθέμενης προόδου, στις δαγκάνες του τεχνολογικού “θαύματος”, σε μια ανούσια καθημερινή ζωή δίχως περιεχόμενο και νόημα , δεν υπάρχει πλέον θέση για αποτυχημένους διαχειριστές. Το βιοτεχνικό επιμελητήριο μπορεί να φέρει πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Το πολιτικό σύστημα με τον τρόπο που γνωρίζαμε έχει πεθάνει, αλλά ακόμα δεν το έχει συνειδητοποιήσει. Μαζί του πεθαίνουν και οι ετικέτες του μαζί με τις σφραγίδες τους.

Από παλαιότερα, στις αρχές του 20 του αιώνα, αρκετοί προέβλεψαν, ότι αυτός ο άκρατος ρασιοναλιστικός υλισμός, που σταδιακά κατελάμβανε όλη την σκέψη της ανθρωπότητας, δεν θα έφερνε καλά αποτελέσματα. Τίποτα δεν στάθηκε ικανό να τον ανατρέψει ή έστω να το περιορίσει. Τώρα πλέον ο τρόπος ζωής που έχει δημιουργήσει, φαίνεται τόσο συμπαγής και ολοκληρωτικός, που δύσκολα μπορεί κάποιος να τον κρίνει, έστω και επιφανειακά, δίχως να θεωρηθεί ανόητος. Δεν έχουμε ηττηθεί μόνο στο υλικό πεδίο, δυστυχώς μας έχουν αλώσει την ίδια την σκέψη. Δεν μπορούμε πλέον να σκεφτούμε διαφορετικά και αυτό είναι το πιο δυσάρεστο. Φυσικό λοιπόν είναι, μια επαναλαμβανόμενη μιζέρια στη σκέψη και στη πράξη, να μη μπορεί να αγγίξει την ουσία σε αυτό που συμβαίνει κάθε στιγμή και να καθίσταται έρμαιο στις ορέξεις της.

Στη τελική, αυτό θα πάρεις, όταν έχεις πουλήσει τον εαυτό σου πολύ φτηνά για το υλικά πρόσκαιρο και έχεις αποκλείσει την ψυχή σου από την περιπέτεια της ελευθερίας, της αγάπης, του αιώνιου !!! 

Νοήμονες...άνοες.

 

Στο καθένα έχει δοθεί η ικανότητα να κρίνει τον κόσμο που τον περιβάλλει, όμως θα ήταν συνετό αυτό να γίνεται, με την προϋπόθεση, ότι συγχρόνως να εξασκεί την ίδια ικανότητα και ως προς τον εαυτόν του, να μπορεί δηλαδή να κρίνει τον εαυτόν του και την στάση του μέσα στο κόσμο με την ίδια αυστηρότητα που κρίνει και το κόσμο γύρω του. Μια στοιχειώδης αντικειμενικότητα σε αυτή την αμφίδρομη κρίση, εντέλει θα ήταν προς όφελος και του ιδίου, αλλά και του κόσμου μέσα στο οποίο ζει. Αντιθέτως, όταν αυτή η κριτική διαδικασία στρέφεται αποκλειστικά προς τα έξω συναντά πολύ γρήγορα την εμπάθεια και γίνεται σύντροφός της, χάνοντας την ποιότητα της και κυρίως δεν μπορεί να πείσει κανένα. Όταν στρέφεται αποκλειστικά εσωτερικά, κινδυνεύει να αποκτήσει μια μαζοχιστική διάθεση αυτο-μαστίγωσης, είτε συμπεριφορές μεγαλομανίας. Η σχέση κοινωνίας- ατόμου είναι άρρηκτα δεμένη, τουλάχιστον για εκείνους που επιλέγουν να συνεχίζουν να ζουν εντός κόσμου. Για όσους αυτή η συνθήκη έχει “σπάσει” είτε λόγω επιλογής, είτε λόγω συνθηκών τα πράγματα διαφοροποιούνται. Όμως δεν είναι αυτοί το θέμα του ενδιαφέροντος μας, τουλάχιστον επί του παρόντος.

Είναι κοινός τόπος, ότι ο κόσμος που ζούμε, πάσχει από πολλά προβλήματα. Είναι αρκετά εύκολο να τα αναφέρουμε και είναι σίγουρο, ότι συνεχώς θα ανακαλύπτουμε ότι η λίστα μας θα παραμένει ανοιχτή και ανολοκλήρωτη . Οι κοινωνίες μας, έχουν την τάση να πολλαπλασιάζουν τα θέματα που τις αρρωσταίνουν με καταπληκτική ταχύτητα και ευκολία. Συνεχώς εφευρίσκουν νέα, όταν δεν μπορούν να λύσουν τα παλαιότερα και επειδή και αυτά με την σειρά τους κάποτε παλιώνουν, εμφανίζονται πάλι καινούργια. Αν είμαστε άνθρωποι με μια στοιχειώδη αίσθηση χιούμορ, πιθανόν να αντιλαμβανόμαστε ότι αυτή η διαδικασία πολλαπλασιασμού των προβλημάτων στερείται βάθους και θα μπορούσαμε να γελάμε με την αφέλεια μας . Ίσως μάλιστα να μπορούσαμε να λύσουμε ταχύτατα κάποια εξ αυτών . Όμως ούτε χιούμορ διαθέτουμε , αλλά ούτε και διάθεση, επειδή το να ζούμε με άλυτα προβλήματα εντέλει μας αρέσει, μας προσδίδει μια επιπλέον θεατρική τραγικότητα, σε μια ήδη τραγική ζωή. Είναι βέβαια φυσιολογικό να αντιλαμβανόμαστε έτσι τον εξωτερικό μας κόσμο, σαν μια τεράστια συσσώρευση άλυτων προβλημάτων , αφού και ο εσωτερικός μας κόσμος ακολουθεί μια ανάλογη πορεία. Στο βαθμό βέβαια που αναγνωρίζουμε, ότι υπάρχει κάποιος εσωτερικός κόσμος- αλήθεια υπάρχει τέτοιο πράγμα ;- και δεν έχουμε απορροφηθεί πλήρως από τον προβληματικό εξωτερικό μας κόσμο. Έτσι, μας φαίνεται πολύ λογικό να στρέφουμε αποκλειστικά τα όπλα της κριτικής μας κυρίως σε αυτό που συμβαίνει έξω από μας, αφήνοντας σε “παρθένα” κατάσταση αυτό που συμβαίνει μέσα μας.

Στη πραγματικότητα λοιπόν η κριτική μας εσωτερικά χάνει σταδιακά το νόημα της και εμείς χάνουμε μαζί της τον τρόπο να μπορούμε να δούμε με καθαρότητα του ποιοι είμαστε πραγματικά. Αυτό φαίνεται πιο καθαρά όταν βρισκόμαστε σε αντιπαράθεση με κάποιο-α απέναντι από μας . Αυτόματα αδυνατούμε να κριθούμε, αλλά μπορούμε μόνο να κρίνουμε . Όλοι οι μηχανισμοί μας επιστρατεύονται για να πάρουμε όλο το δίκιο με το μέρος μας. Για αυτό οι συγκρούσεις μας σπανίως οδηγούνται σε λύση, αλλά γενικεύονται, καταλαμβάνοντας ένα χώρο δυσανάλογο της αιτίας για την οποία έχουν προκληθεί. Δεν έχει σημασία μέσα στη πραγματικότητα μας αν μια αντιπαράθεση θα μπορούσε να επιλυθεί, αποδίδοντας την στοιχειώδη αναγνώριση στη άλλη πλευρά, είτε ζητώντας μια απλή συγγνώμη, είτε και ακόμα υποχωρώντας με μια διάθεση μεγαθυμίας. Πρέπει να νικήσουμε ακόμα και αν το πρόβλημα είναι ευτελές, είτε είναι μια γνώμη διαφορετική που ζητά να υπάρξει. Αυτό που τελικά επιδιώκουμε είναι η δίχως ειλικρίνεια δικαίωση μας. Όλοι έχουμε ζήσει τέτοιες καταστάσεις στη ζωή μας και πολύ λίγες φορές μας έχουν συνετίσει στο να δούμε τα πράγματα κάπως διαφορετικά. Δεν είναι περίεργο λοιπόν ότι πυροδοτούμε μικρούς ή μεγάλους πολέμους διαρκώς, που δεν υπάρχει περίπτωση να καταλήξουν σε αίσιο τέλος, αλλά ούτε σε κάποια προοπτική που να διορθώνει συντελεστικά την συμπεριφορά μας. Κατορθώνουμε έτσι να περνάμε άνοες από τις καταστάσεις, δίχως συνείδηση και μνήμη της φθοράς που προκαλούμε.

Ο κόσμος δεν μπορεί να μεταμορφωθεί, ενώ εμείς παραμένουμε αναλλοίωτοι και άκριτα συμπαγείς στο πως είμαστε. Γιατί στο τέλος -τέλος εμείς είμαστε ο κόσμος, εμείς διαμορφώνουμε τις κοινωνίες και αυτές οι κοινωνίες είναι απλά ο καθρέφτης του ποιοι είμαστε. Αν οι κοινωνίες μας πάσχουν από ασχήμια λόγω ελλιπούς συνείδησης, είναι γιατί εμείς οι ίδιοι είμαστε απλά άσχημοι μέσα στη συνείδηση μας . Το κακό δεν βρίσκεται με ένα τρόπο μαγικό έξω από μας, είναι μέσα μας και αυτό αντανακλούμε.

Αν με κάποιο τρόπο αυτό ισχύει, τότε η πρωταρχική εργασία οφείλει να να γίνει κυρίως μέσα μας και στις όψεις εκείνες που το καλλιεργούν και που το αφήνουν αλώβητο . Στις πλευρές εκείνες που δίνουμε τροφή και αποκτούν υπόσταση σιγά-σιγά μέσα στα σκοτάδια της ύπαρξης μας. Ίσως με αυτό τον τρόπο δεν θα δούμε ριζικές μεταβολές στις κοινωνίες που ζούμε άμεσα, αλλά θα δούμε μεταβολές στους ίδιους μας τους εαυτούς, που θα μας κάνουν να αντιληφθούμε ότι η ζωή μπορεί να έχει άλλες όψεις πιο ιαματικές, λιγότερο σκοτεινές και εντέλει λιγότερο προβληματικές. Όπως και νάχει η κριτική μας στο έξω κόσμο δεν θα πάψει να υφίσταται, αλλά θα είναι περισσότερο ισορροπημένη και θα κινείται από τον πλούτο της καρδιάς μας . Θα αναζητά την λύση και όχι την συνεχή ανακύκλωση των αιώνιων άλυτων προβλημάτων, που συντηρούν τον διχασμό και την ατέρμονη διαίρεση . Ένας διχασμένος άνθρωπος, ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να βρει την ίδια του την ειρήνη, που δεν φροντίζει να μάθει ποιος είναι, είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να αποκαταστήσει ενότητα στο κοινωνικό του περιβάλλον Θα διαιωνίζει τη εσωτερική του αταξία, το εσωτερικό του διχασμό, την προσωπική του άγνοια.

Ο κόσμος που παραλάβαμε δεν είναι όμορφος. Έχει αποκτήσει δομές και θεσμούς που έχουν σαπίσει από την άχαρη ανάγκη του ανθρώπου να κυριαρχεί και να υποδουλώνει το κάθε τι και τον συνάνθρωπο του. Είναι ο κόσμος της διαρκούς επιθυμίας, δεν είναι κόσμος της γνώσης. Έχουμε κάθε δίκιο να του ασκήσουμε την κριτική μας, έχουμε κάθε δίκιο να μας φαίνεται ελαττωματικός. Οι άνθρωποι που τον δημιούργησαν δεν ήταν καλύτεροι, ούτε χειρότεροι από μας. Εμείς είμαστε εκεί πάντα, που το κάναμε αυτό. Εμείς είμαστε και τώρα. Είναι πολύ πιθανόν να είδαν τις καλές προθέσεις τους να ακυρώνονται, τα όνειρα τους να χάνονται . Είναι πιθανό να λυπήθηκαν πολύ για αυτή την κατάληξη, ίσως και αυτοί να κριτίκαραν ανελέητα εκείνο που τους παραδόθηκε και να είχαν την πρόθεση να παραδώσουν κάτι διαφορετικό. Δεν το έκαναν επιτυχημένα. Όμως αυτό μπορούσαν αυτό έκαναν. Αυτοί κάποια στιγμή αναχώρησαν με την ελπίδα ότι οι συνεχιστές τους θα μπορούσαν να κάνουν κάτι καλύτερο. Το καλύτερο δεν είναι φυσικά να παραδώσουμε αυτό που πήραμε στη ίδια κατάσταση, ούτε και τους εαυτούς μας ίδιους και χειρότερους.

Το στοίχημα παραμένει εκεί, πάνω στο καμβά της ανθρώπινης ύπαρξης: να γίνουμε όσο μπορούμε καλύτεροι σαν άνθρωποι και να παραδώσουμε ένα καλύτερο κόσμο. Αυτή η εργασία δεν τελειώνει ποτέ και δεν είναι μισθωτή. Είναι έργο μεταμόρφωσης του ίδιου του ανθρώπου και κατά συνέπεια της κοινωνίας μέσα στη οποία ζει .Η θετική πορεία αυτού του έργου ορίζει την ευτυχία του ανθρώπου ή αρνητική την καταστροφή του !!!