Μια συζήτηση στη χώρα του Μυστηρίου.

ARTHUR MACHEN (3 /Ο3/1863- 15/12/1947)

“Μπορεί να αποκαλούνται ήρωες, επειδή ο σκοπός και η κλίση τους δεν είναι αποτέλεσμα της φυσικής ροής των πραγμάτων, της επιδοκιμασμένης από το κατεστημένο, αλλά επειδή αντλούνται από μια κρυμμένη πηγή, από αυτό το εσωτερικό πνεύμα που είναι ακόμα κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια και το οποίο εισβάλλει στο έξω κόσμο σαν ο κόσμος αυτός να ήταν ένα κέλυφος που το κομματιάζει”

Χέγκελ "Η φιλοσοφία της Ιστορίας"

Υπάρχουν συζητήσεις, που ενώ, ούτε απαγορευμένες είναι, αλλά ούτε και ανούσιες, δυσκολεύονται πολύ να διαρρήξουν την “παγωμένη” πραγματικότητα της καθημερινής μας ζωής. Ίσως γιατί η εκλογικευμένη επιστημονική εποχή μας, προτιμά να αγνοεί την ύπαρξη τους, αισθανόμενη άβολα . Όμως ή ίδια η μυστηριακή και μυστηριώδης φύση του ανθρώπου αρνείται να υποταχτεί σε μια τέτοια προοπτική και οποτεδήποτε βρίσκει ευκαιρία, φλογίζει τέτοιες συζητήσεις, είτε σε κλειστές παρέες, είτε με την μορφή φανταστικών διηγημάτων. Το Καλό και το Κακό, η Ελευθερία και τα όρια της, η ύπαρξη ή μη του Θεού, είναι μερικά από τα θέματα αυτών των συζητήσεων.

Στη συνέχεια λοιπόν θα διαβάσετε μια τέτοια συζήτηση, που υπάρχει μέσα στο διήγημα ενός καταπληκτικού συγγραφέα της υπερφυσικής και φανταστικής λογοτεχνίας του Arthur Machen. To διήγημα είναι : Ο Λευκός Λαός και υπάρχει μέσα στο βιβλίο “ΠΑΡΑΔΟΞΕΣ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ” Εκδόσεις TERRA NOVA. Ελπίζω να το βρείτε ενδιαφέρον !!!

Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ

“ Η Μαγεία και η Αγιοσύνη “ .... είπε ο Αμπρόουζ “αυτές είναι οι μοναδικές αλήθειες. Κάθε μια τους είναι και μια έκσταση, αλλά και μια αποχώρηση από την καθημερινή ζωή”

Ο Κόντγκράβ άκουγε με ενδιαφέρον.

Κάποιος φίλος τον είχε φέρει εκεί, σ’ εκείνο το μισο -σαπισμένο από την υγρασία σπίτι, σε κάποιο βόρειο προάστιο, ανάμεσα από ένα παλιό απεριποίητο κήπο ως το δωμάτιο, όπου ο Αμπρόουζ ο ερημίτης ονειρευόταν πάνω από τα βιβλία του.

“Ναι...” συνέχισε... “ Η Μαγεία δικαιώνεται διαμέσου των παιδιών της. Υπάρχουν πολλοί πιστεύω, που τρώνε ξερό ψωμί και πίνουν νερό με μια χαρά πολύ μεγαλύτερη απ’ οτιδήποτε έχει γνωρίσει ο άπιστος και ο κοιλιόδουλος”.

“Μιλάτε για τους Αγίους;...”

“Ναι ...αλλά και για τους αμαρτωλούς επίσης. Νομίζω ότι πέφτετε στο συνηθισμένο λάθος αυτών που επιμένουν να περιορίζουν τον πνευματικό κόσμο, στο πεδίο του ανώτατου Καλού. Όμως και το ανώτατο Κακό ανήκει εκεί επίσης.

“Ο συνηθισμένος σαρκικός και αισθησιακός άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει ποτέ μεγάλος άγιος, αλλά ούτε και μεγάλος αμαρτωλός. Οι περισσότεροι από μας είμαστε αντιφατικά και μπερδεμένα πλάσματα. Πορευόμαστε ζαλισμένοι στο κόσμο μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το παραμικρό από το νόημα και την εσωτερική σημασία των πραγμάτων, έτσι για αυτόν τον λόγο, η καλοσύνη μας και η κακία μας, είναι το ίδιο ασήμαντες και αδιάφορες...”

“...Και πιστεύετε, ότι ένας μεγάλος αμαρτωλός, θα είναι τότε, ένας ασκητικός άνθρωπος μακριά από τον αδιάφορο όχλο, το ίδιο όπως ένας μεγάλος άγιος ;..”

“ Οι μεγάλοι του Καλού και του Κακού αποφεύγουν τις ατελείς αντιγραφές και πάντοτε στρέφονται προς τα τέλεια πρότυπα και τα αυθεντικά. Δεν έχω καμία αμφιβολία πως πολλοί από του μεγαλύτερους αγίους, δεν έχουν κάνει ούτε μια “καλή πράξη” με την συνηθισμένη έννοια της λέξης.

Και από την άλλη μεριά, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν βουτήξει στις μεγαλύτερες αβύσσους της αμαρτίας και σε ολόκληρη την ζωή τους δεν έχουν κάνει ούτε μια “κακή πράξη”....”

Ο Αμπροουζ βγήκε έξω από το δωμάτιο για μια στιγμή και ο Κόντγκραβ γύρισε προς τον φίλο του εκστατικός και τον ευχαρίστησε που τον παρουσίασε στον Αμπρόουζ.

“Είναι τρομερός..” είπε “δεν έχω ξαναδεί τέτοιο είδος τρελού”.

Ο Αμπρόουζ επέστρεψε με ένα καινούργιο μπουκάλι ουίσκυ και σέρβιρε γενναιόδωρα τους δύο άνδρες. Κριτίκαρε με οργή αυτούς που ανήκουν στο δόγμα της εγκράτειας, αλλά εκείνος έβαλε για τον εαυτόν του μονάχα ένα ποτήρι νερό. Έπειτα ετοιμάστηκε για να συνεχίσει τον μονόλογο του, όταν ο Κόντγκραβ τον διέκοψε :

“Ξέρετε δεν μπορώ να δεχτώ όλα αυτά ...” είπε “οι παραδοξολογίες σας είναι τερατώδεις. Πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να είναι μεγάλος αμαρτωλός,   αλλά παρ’ όλα αυτά να μην έχει κάνει τίποτα αμαρτωλό ; ω ελάτε τώρα !..”

“Και όμως κάνετε λάθος...” είπε ο Αμπρόουζ “ δεν έχω κάνει ποτέ μου τίποτα το παράδοξο, μακάρι να μπορούσα. Απλώς είπα, πως ένας άνθρωπος μπορεί να έχει μια πολύ εκλεπτυσμένη γεύση και να γνωρίζει τα πάντα για το καλό κρασί, αλλά ούτε να έχει μυρίσει ποτέ του τα φτηνά κρασιά που πίνουν στα λαικά μπαρς . Αυτό είναι όλο, είναι περισσότερο αλήθεια παρά παραδοξολογία. Έτσι δεν είναι ; η έκπληξη σας κατά την γνώμη μου, οφείλεται στο ότι δεν έχετε την παραμικρή ιδέα τι είναι στ’ αλήθεια η αμαρτία...ω ναι ...υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στη Αμαρτία με Α κεφαλαίο και ανάμεσα στις πράξεις που συνήθως αποκαλούνται αμαρτωλές, όπως ο φόνος, η κλοπή, η μοιχεία κ.λ.π. Αλλά είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη αλφαβήτα και την καλύτερη ποίηση. Όμως, πιστεύω, το λάθος σας που είναι παγκόσμιο, ξεκινάει κυρίως από το γεγονός, ότι όπως όλοι, κοιτάτε το θέμα μέσα από τα κοινωνικά γυαλιά.

Πιστεύουμε πως ο άνθρωπος που κάνει κακό σε μας και στους γείτονές του, πρέπει να είναι πολύ κακός. Και φυσικά είναι, αλλά από κοινωνική άποψη. Μα δεν μπορείτε να καταλάβετε πως το Κακό με όλη την σημασία της λέξης, είναι μοναχικό. Ένα πάθος της μοναχικής ξεχωριστής ψυχής. Στ΄αλήθεια ο κοινός δολοφόνος δεν είναι σε καμία περίπτωση ένας αμαρτωλός, με την αληθινή σημασία της λέξης. Είναι απλά ένα άγριο κτήνος, που πρέπει να το ξεφορτωθούμε για να σώσουμε τον λαιμό μας από το μαχαίρι του. Θα μπορούσα να τον κατατάξω μάλλον στις τίγρεις παρά στους αμαρτωλούς..”

“Φαίνονται λίγο παράξενα όλα αυτά...”

“ Δεν το νομίζω . Ο δολοφόνος δεν δολοφονεί από θετικές αιτίες αλλά από αρνητικές. Του λείπει κάτι που το κατέχουν όλοι αυτοί που δεν είναι δολοφόνοι. ( το Κακό φυσικά είναι τελείως θετικό, μόνο που βρίσκεται στη λάθος πλευρά). Πιστέψτε με, η αμαρτία στη πραγματική σημασία της είναι πάρα πολύ σπάνια, είναι πιθανόν να έχουν υπάρξει πολύ λιγότεροι αμαρτωλοί από ότι άγιοι.

“Ναι η δική σας άποψη είναι πολύ καλή για πρακτικούς λόγους και καθαρά για κοινωνικές αιτίες, έχουμε άλλωστε την φυσική τάση να πιστεύουμε πως ένα άτομο που είναι πολύ δυσάρεστο για μας, πρέπει να είναι ένας μεγάλος αμαρτωλός.”

“Είναι πολύ δυσάρεστο να σου κλέψει κάποιος το πορτοφόλι και αποκαλούμε τον κλέφτη μεγάλο αμαρτωλό. Στη πραγματικότητα είναι ένας άνθρωπος που έχει μείνει πίσω στη εξέλιξη του εαυτού του”

“Φυσικά δεν μπορεί να είναι άγιος, αλλά μπορεί εύκολα να είναι-και συχνά είναι- ένα απείρως καλύτερο πλάσμα, από χιλιάδες άλλα, που δεν έχουν παραβεί ούτε μια εντολή. Είναι επικίνδυνος για μας, το παραδέχομαι, και πολύ σωστά τον κλειδώνουμε κάπου αν τον πιάσουμε, αλλά ανάμεσα στη προβληματική του στάση και το Κακό, ω αν υπάρχει κάποια σχέση, είναι ελάχιστη...”

...Ήταν πια πολύ αργά. Ο φίλος που είχε πάει τον Κόντγκραβ στο σπίτι του Αμπρόουζ, μάλλον πρέπει να τα είχε ξανακούσει όλα αυτά εκεί και παρακολουθούσε την συζήτηση με ένα κουρασμένο χλευαστικό χαμόγελο, αλλά ο Κόντγκραβ είχε αρχίσει να σκέφτεται πως αυτός που είχε αποκαλέσει προηγουμένως “τρελό” μάλλον ήταν σοφός.

“Το ξέρετε ..” είπε” πως τελικά προκαλέσατε το ενδιαφέρον μου..απ΄ότι κατάλαβα, πιστεύετε πως δεν κατανοούμε την αληθινή φύση του Κακού..”

“Ακριβώς δεν την καταλαβαίνουμε. Το υπερεκτιμούμε και το υποτιμούμε.

Παρατηρούμε τις αμέτρητες παραβιάσεις των νόμων της κοινωνίας μας, δηλαδή τους πολύ απαραίτητους κανόνες που συγκρατούν την ανθρωπότητα ενωμένη και τρομοκρατούμαστε από την επικράτηση της Αμαρτίας και του Κακού. Όμως όλα αυτά είναι στη πραγματικότητα ανοησίες. Πάρτε για παράδειγμα την κλοπή, τους κλέφτες. Τρομοκρατείστε καθόλου στη σκέψη του Ρομπέν των Δασών στα δάση της Βρετανίας του 17ου αιώνα ...από τους κλεπταποδόχους ..από τους σύγχρονους διευθυντές εταιριών, που βάζουν κρυφά κάτι στη τσέπη τους ;.. Από την άλλη υποτιμούμε το Κακό. Θεωρούμε τρομερά σημαντική και φρικτή την αμαρτία που αγγίζει τις τσέπες μας, την ασφάλεια μας , τις γυναίκες μας, αλλά έχουμε σχεδόν ξεχάσει την τρομακτικότητα της πραγματικής Αμαρτίας”

“Και τότε τι είναι Αμαρτία ;” είπε ο Κόντγκραβ

“Νομίζω ότι θα πρέπει να σας απαντήσω στη ερώτηση σας με ερωτήσεις. Σοβαρότατα, πως θα αισθανόσαστε αν ξαφνικά η γάτα ή ο σκύλος σας άρχιζαν να μιλούν με ανθρώπινη φωνή. Αν τα τριαντάφυλλα του κήπου σας άρχιζαν να τραγουδούν ένα παράξενο τραγούδι ; Θα χάνατε τα λογικά σας ; Φανταστείτε τις πέτρες στο δρόμο να αρχίζουν να διογκώνονται και να μεγαλώνουν μπροστά στα μάτια σας κι έπειτα να αρχίζουν να κινούνται και να σας ακολουθούν ; Αν τα χαλίκια ,που είδατε μπροστά στο σπί τι σας χθές βράδυ , έχουν ξεπετάξει πέτρινα άνθη το άλλο πρωί ;

Λοιπόν αυτά τα παραδείγματα θα μπορούσαν να σας δώσουν μια πολύ αμυδρή ιδέα, του τι πραγματικά η Αμαρτία”.

“Εκπλήσσομαι με όλα αυτά ...” είπε ο Κόντγκροβ “Ποτέ μου δεν σκέφτηκα κάτι τέτοιο...Αν είναι αλήθεια όλα αυτά, τότε όλα όσα ξέρουμε πρέπει να αλλάξουν, πρέπει να ξαναδούμε τα πράγματα από την αρχή, να έρθουν τα πάνω-κάτω... Αυτό θα σημαίνει ότι η πραγματική φύση της Αμαρτίας θα είναι....”

“Να καταλάβεις τον Παράδεισο εξ΄εφόδου, έτσι μου φαίνεται ...” είπε ο Αμπρόουζ

“Είναι απλώς μια προσπάθεια να εισχωρήσει κάποιος σε μια διαφορετική και ανώτερη σφαίρα με απαγορευμένο τρόπο. Καταλαβαίνετε γιατί είναι τόσο σπάνιο.”

“Υπάρχουν πάρα πολύ λίγοι άνθρωποι, που επιθυμούν να εισχωρήσουν σε άλλες σφαίρες, ανώτερες ή κατώτερες, με τρόπους που είναι απαγορευμένοι ή επιτρεπτοί.”

“Οι άνθρωποι της μάζας προσπαθούν να φτιάξουν την ζωή τους, όπως την βρίσκουν. Για αυτό λοιπόν υπάρχουν τόσο λίγοι Άγιοι ή Αμαρτωλοί, με την σωστή σημασία της λέξης, είναι ακόμα πιο λίγοι....και οι ιδιοφυΐες που είναι συνήθως λίγο και από τα δύο, είναι επίσης πολύ σπάνιες Ναι, τελικά,  ίσως να είναι πιο δύσκολο να είναι κάποιος μεγάλος αμαρτωλός από το να είναι μεγάλος άγιος”.

“Υπάρχει κάτι βαθιά αφύσικο στη αμαρτία, αυτό εννοείτε ...;”

“Ακριβώς...Η αγιότητα απαιτεί την ίδια, ή περίπου την ίδια, μεγάλη προσπάθεια. Αλλά η αγιότητα λειτουργεί σε πεδία που ήταν κάποτε φυσικά. Είναι ένας αγώνας του ανθρώπου να ξαναποκτήσει την έκσταση του παραδείσου που υπήρχε πριν από την Πτώση. Αλλά η αμαρτία, είναι ο αγώνας να κερδίσει την έκσταση και την γνώση, που ανήκει μονάχα στους Αγγέλους και προσπαθώντας κάτι τέτοιο ο άνθρωπος γίνεται δαίμονας.

Ήδη, όπως σας είπα, ο κοινός δολοφόνος, σύμφωνα με όλα αυτά ,δεν είναι Αμαρτωλός . Αυτό είναι μια αλήθεια, αλλά ο Αμαρτωλός είναι καμιά φορά και δολοφόνος. Για παράδειγμα ο Ζιλ Ντε Ρε. Έτσι, ενώ βλέπετε, ότι το Καλό και το Κακό είναι αφύσικα για τον άνθρωπο, για το κοινωνικά πολιτισμένο όν, το Κακό είναι αφύσικο, με μια πολύ βαθύτερη έννοια από ότι το Καλό.

Ο ‘Άγιος αγωνίζεται να αποκτήσει ένα δώρο που έχασε.

Ο Άμαρτωλος προσπαθεί να αποκτήσει κάτι που ποτέ δεν είχε, που ποτέ δεν ήταν δικό του. Με λίγα λόγια επαναλαμβάνει την Εωσφορική Πτώση ...”

“ Μα είστε Καθολικός ;” είπε ο Κόντγκροβ

“Ναι. Είμαι μέλος της καταδιωκόμενης Αγγλικανικής Εκκλησίας”

“Τότε,  τι γίνεται με όλα εκείνα τα κείμενα που φαίνεται να θεωρούν αμαρτία, όλα αυτά που εσείς θεωρείται αδιάφορες ,αντικοινωνικές στάσεις ;...”

“Ναι, αλλά σε πολλά σημεία αυτών των κειμένων, η λέξη “Μάγος” δεν έχει την ίδια έννοια, έτσι δεν είναι ; Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεται αυτό μας δίνει ένα πολύ σημαντικό κλειδί. Σκεφτείτε : πιστεύετε πως μια ψευδής δήλωση που μπορεί να σώσει την ζωή ενός ανθρώπου, είναι αμαρτία ;Όχι ; Πολύ καλά, τότε δεν είναι ο απλός ψεύτης που εξαιρείτε από τα κείμενα αυτά, αλλά είναι πάνω από όλα οι Μάγοι που χρησιμοποιούν την υλική ζωή, που χρησιμοποιούν τις τυχαίες αποτυχίες του υλικού κόσμου σαν εργαλεία, για να επιτύχουν τους άπειρους σατανικούς σκοπούς τους... Και επιτρέψτε μου να προσθέσω αυτό : οι ανώτερες αισθήσεις μας είναι τόσο ακατέργαστες και αχρησιμοποίητες, είμαστε τόσο ποτισμένοι με υλισμό,που πιθανότατα δεν θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε το πραγματικό Κακό αν το συναντούσαμε...”

“Μα ...δεν θα έπρεπε να νοιώθουμε ένα συγκεκριμένο τρόμο, ένα τρόμο παρόμοιο με αυτόν που θα νοιώθαμε, αν όπως είπατε, ακούγαμε μια τριανταφυλλιά να τραγουδά και μόνο στη παρουσία ενός πραγματικά κακού ανθρώπου ;”

“Θα έπρεπε αν είμαστε φυσιολογικοί. Τα παιδιά και οι γυναίκες, νοιώθουν καμιά φορά τον τρόμο για τον οποίο μιλάτε, ακόμα και τα ζώα τον αντιλαμβάνονται...αλλά οι περισσότεροι από μας είμαστε τόσο κουφοί και τόσο τυφλοί από την συμβατική ζωή μας, τον πολιτισμό και την μόρφωση μας. Όχι μπορεί να αναγνωρίζουμε καμιά φορά το Κακό μέσα από το μίσος τους για το Καλό, κάποιος δεν χρειάζεται ειδική μύηση για να μαντέψει τις επιρροές που υπαγόρευσαν, μάλλον υποσυνείδητα, το “Μαύρο Δάσος στον Κήτς. Αλλά μερικά πράγματα είναι εντελώς τυχαία. Χιλιάδες πράγματα περνούν απαρατήρητα από το μέσο άνθρωπο. Ακόμα και οι χειρότεροι άνθρωποι μπορούν να περάσουν ‘καλοί αλλά παρεξηγημένοι”.

“Χρησιμοποιήσατε τον όρο υποσυνείδητα για την περίπτωση του Κητς . Μπορεί το Κακό να είναι υποσυνείδητο ;

“Πάντοτε!! Έτσι πρέπει να είναι. Όπως και σε άλλα σημεία ,έτσι και σε αυτό είναι το ίδιο με την Αγιοσύνη και την ιδιοφυΐα. Είναι μια έκσταση της ψυχής. Είναι μια μεταφυσική προσπάθεια του ανθρώπου να ξεπεράσει το συνηθισμένα όρια. Έτσι, υπερπηδώντας αυτά τα φράγματα, υπερπηδά και την Κατανόηση, δηλαδή την ικανότητα που έχει κάποιος να παρατηρεί τα πράγματα που εμφανίζονται μπροστά του. Α ! Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι φρικτά και ατελείωτα Κακός και ποτέ του να μην το υποψιαστεί.

Αλλά το ξαναλέω, το Κακό στη συγκεκριμένη του και πραγματική του έννοια, είναι πολύ σπάνιο και γίνεται όλο και πιο σπάνιο..”

“Προσπαθώ να καταλάβω αυτά που λέτε..” είπε ο Κόντγκροβ” απ’ ότι λέτε, συμπεραίνω πως το πραγματικό Κακό διαφέρει πολύ απ’ αυτό που αποκαλούμε συνήθως Κακό ;..”

“Ναι, κάπως έτσι είναι. Υπάρχει οπωσδήποτε μια αναλογία ανάμεσα σε αυτά τα δύο, μια κάποια συγγένεια, μια αμυδρή ομοιότητα, όπως λέμε “το πόδι της καρέκλας’ σε σχέση με το “πόδι μου”. Και όπως εδώ μιλάμε για δύο διαφορετικά πράγματα, με την ίδια λέξη, το ίδιο συμβαίνει με την αναλογία που ανέφερα. Έτσι έχουμε ένα βάρβαρο μπεκρή, εκείνο τον ανίδεο ανεξέλικτο “άνθρωπο-τίγρη” που επιστρέφει το βράδυ σπίτι του και σκοτώνει με κλωτσιές την γυναίκα του. Είναι ένας δολοφόνος. Κι ο Ζιλ Ντε Ρε είναι ένας δολοφόνος...αλλά βλέπετε το χάσμα που χωρίζει αυτούς τους δύο..; Η “λέξη” είναι μόνο τυχαία ίδια σε κάθε περίπτωση, αλλά το”νόημα” είναι εντελώς διαφορετικό. Το να συσχετίσουμε τους δύο, θα ήταν σαν να συσχετίζαμε τους “Αργοναύτες” με τους “Αστροναύτες” μόνο και μόνο γιατί οι λέξεις έχουν μια ετυμολογική συγγένεια.... Και δίχως καμιά αμφιβολία, η ίδια αμυδρή σχέση υπάρχει, μεταξύ των κοινωνικών αμαρτιών και των αληθινά πνευματικών αμαρτιών. Πολλές φορές, οι λιγοστοί αυτοί άνθρωποι, έχουν επηρεάσει πολλούς και τους έχουν οδηγήσει, χωρίς να το γνωρίζουν, στους κόσμους της σκιάς και από εκεί σε μια ανώτερη πραγματικότητα. Αν μπορούσατε να είστε λίγο θεολόγος, θα βλέπατε πόσο σημαντικά είναι όλα αυτά...”

“Λυπάμαι που το λέω” είπε ο Κόντγκροβ “έχω αφιερώσει ελάχιστο χρόνο μου σε θέματα θεολογικού ενδιαφέροντος. Αντιθέτως, έχω πολύ συχνά αναρωτηθεί, γιατί οι θεολόγοι έχουν διεκδικήσει τον τίτλο της “Επιστήμης των Επιστημών” για την θεολογία, την στιγμή που τα βιβλία τους,  που έχω κοιτάξει, πάντα μου φαίνονταν ότι ήταν γεμάτα από διάφορες ευσέβειες, ή από τις γενεαλογίες των βασιλιάδων του Ισραήλ και της Ιουδαίας. Δεν με ενδιαφέρει να ακούσω καθόλου για αυτούς του βασιλιάδες..”

Ο Αμπρόουζ γέλασε ειρωνικά

“Πρέπει να αποφύγουμε την θεολογική συζήτηση..” είπε “ υποθέτω ότι θα ήσασταν πολύ πικρόχολος συνομιλητής. Αλλά πιστεύω ότι τα χρονικά των βασιλέων έχουν σχέση με την θεολογία.”

"Τότε για να ξαναγυρίσουμε στο αρχικό μας θέμα ,πιστεύετε ότι η αμαρτία είναι κάτι εσωτερικό και μεταφυσικό ;..”

“Ναι, είναι το διαβολικό θαύμα, όπως η αγιοσύνη είναι το θεϊκό. Πότε-πότε ανυψώνεται σε μια τέτοια κλίμακα, που πραγματικά ούτε που μπορούμε να φανταστούμε την ύπαρξη του. Είναι σαν τις πολύ χαμηλές νότες του εκκλησιαστικού αρμονίου, είναι τόσο βαθιές που δεν μπορούμε να τις ακούσουμε. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο τρελλοκομείο, ή και σε ακόμα πιο παράξενα πεδία...Αλλά δεν πρέπει να τις συνδέεται ποτέ με τις απλές κοινωνικές παραβάσεις. Θυμηθείτε τον Απόστολο που μιλά για την “ άλλη πλευρά” και διαχωρίζει τις “πράξεις ελεημοσύνης” από την “Ελεημοσύνη”. Έτσι, όπως κάποιος μπορεί να δίνει όλα του τα αγαθά στους φτωχούς, αλλά παρ΄όλα αυτά να μην είναι “ελεήμονας", με τον ίδιο τρόπο κάποιος μπορεί ν αποφεύγει κάθε έγκλημα και παρ΄όλα αυτά να είναι αμαρτωλός...”

“Η ψυχολογία σας είναι πολύ παράξενη για μένα..” είπε ο Κόντγκραβ “αλλά ομολογώ ότι μου αρέσει και υποθέτω πως κάποιος μπορεί να βγάλει εύκολα το συμπέρασμα, από αυτά που λέτε, πως ένας απλός παρατηρητής είναι πολύ πιθανόν να νομίσει ένα αληθινό αμαρτωλό για ένα εντελώς αθώο άτομο ..”

“Βεβαίως.. Επειδή το πραγματικό Κακό δεν έχει καμιά σχέση με την κοινωνική ζωή ή τους κοινωνικούς νόμους ή ακόμα και αν έχει, είναι τυχαία και περιστασιακή. Το πραγματικό Κακό είναι ένα μοναχικό πάθος της ψυχής, μπορείτε να το δείτε όπως θέλετε, αλλά είναι έτσι. Αν κατά τύχη, το καταλάβουμε και συλλάβουμε όλη του την σημασία, τότε πραγματικά θα γεμίσουμε τρόμο και δέος. Αλλά αυτό το συναίσθημα διαφέρει τελείως από τον φόβο και την αηδία που νοιώθουμε για τον συνηθισμένο εγκληματία, γιατί αυτά τα συναισθήματα βασίζονται σε αυτά που νοιώθουμε για το τομάρι μας και το πορτοφόλι μας. Μισούμε ένα δολοφόνο, γιατί ξέρουμε ότι δεν θα θέλαμε να δολοφονηθούμε ή να δολοφονηθεί κάποιος που αγαπάμε. Έτσι, από την “άλλη πλευρά” σεβόμαστε τους αγίους, αλλά δεν μας “αρέσουν” όπως μας αρέσουν οι φίλοι μας.. Νομίζετε ότι θα ευχαριστιόμασταν την συντροφιά του Αγίου Παύλου ; Πιστεύετε ότι εγώ και εσείς, θα περνούσαμε καλά με τον Σερ Γκάλλαχαντ ; Συμβαίνει το ίδιο με τους αμαρτωλούς και τους αγίους. Αν συναντήσετε ένα πάρα πολύ κακό άνθρωπο και αναγνωρίσετε το Κακό μέσα του, χωρίς αμφιβολία θα σας κατακλύσει δέος και τρόμος, αλλά δεν υπάρχει λόγος να μην σας αρέσει αυτός ο άνθρωπος. Αντιθέτως είναι πολύ πιθανόν , αν καταφέρετε να βγάλετε για λίγο από το μυαλό σας την αμαρτία, να δείτε τον αμαρτωλό σαν την καλύτερη παρέα και σε λίγο να να προσπαθείτε να κάνετε τον εαυτόν σας να τρομάξει για να τον αποφύγετε. Και μπορεί να είναι ακόμα πιο φοβερό.. Αν τα τριαντάφυλλα και τα κρίνα άρχιζαν να τραγουδούν, μόλις ξημέρωνε το άλλο πρωί..Αν τα έπιπλα άρχιζαν να κινούνται και να περπατούν όπως σε κείνο το διήγημα του Γκυ ντε Μωπασάν...”

“Χαίρομαι που επιστρέψατε πάλι σε αυτή την παρομοίωση..” είπε ο Κόντγκραβ, “επειδή ήθελα να σας ρωτήσω τι είναι αυτό που αντιστοιχεί στους ανθρώπους, ανάλογο με αυτά τα φανταστικά κατορθώματα των αψύχων αντικειμένων. Με δύο λόγια : τι είναι Αμαρτία ; Μου δώσατε,ξέρω, μια τέλεια εξήγηση, αλλά θα ήθελα ένα τελικό παράδειγμα”

“Σας είπα κάτι πολύ σπάνιο..” είπε ο Αμπρόουζ που φαινόταν να μην ήθελε να δώσει μια άμεση απάντηση.

“Ο υλισμός της εποχής μας, που έκανε τα πάντα για να εξαφανίσει την αγιοσύνη, ίσως έκανε πολύ περισσότερα για να καταπνίξει το Κακό. Βρίσκουμε την γη τόσο άνετη, που δεν έχουμε καμιά όρεξη, ούτε να κατέβουμε κάτω από αυτή, ούτε να ανέβουμε πάνω από αυτή. Φαίνεται μάλιστα, πως αυτός που αποφάσισε να ειδικευθεί στη μελέτη της “Κόλασης” θα πρέπει να καταφύγει σε καθαρά αρχαιολογικές έρευνες”

“Παρ΄όλα αυτά, νομίζω πως εσείς έχετε “ειδικευτεί” και πιστεύω ότι οι έρευνες σας φτάνουν μέχρι την σύγχρονη εποχή μας..”

“Α!! ..βλέπω πως ενδιαφέρεστε στ΄αλήθεια ! Λοιπόν ..ομολογώ πως έχω κολυμπήσει κι εγώ λίγο στα “βαθιά” και αν θέλετε μπορώ να σας δείξω κάτι που έχει σχέση με αυτό που συζητάμε...”