Πειστικές Αφηγήσεις.

Ένας φίλος, μέσα σε κάποια παρέα, έθεσε ένα ερώτημα : Τι κάνει μια αφήγηση πειστική ; Η πρώτη αντίδραση, όσων συμμετείχαν, ήταν να χαμογελάσουν αμήχανα. Το ερώτημα φάνηκε αρχικά αστείο και εύκολο. Στη συνέχεια φάνηκε, ότι ούτε αστείο ήταν, αλλά ούτε και εύκολο να απαντηθεί.

Δεν είναι όλες οι αφηγήσεις πειστικές. Οι περισσότερες μάλλον είναι από αδιάφορες έως ελλιπείς. Τις ξεχνάμε πολύ γρήγορα στη καλύτερη περίπτωση, ίσως και να μην τους δίνουμε καμιά σημασία. Είτε γιατί δεν συμφωνούμε, είτε γιατί δεν μας ενδιαφέρει καν το θέμα τους, είτε γιατί ο αφηγητής τους δεν μπορεί να μεταδώσει το βάθος της ψυχής τους. Μια αφήγηση είναι μια αρκετά πολύπλοκη τέχνη, που για να γίνει αρκούντως ερεθιστική, πρέπει να συνδυάζει αρκετά στοιχεία σε πολύ καλή αναλογία. Απαιτεί ένας ιδιαίτερο πάθος από αυτόν που αφηγείται. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Αυτό που περιγράφει η αφήγηση, το νόημα της, δεν θα πρέπει να αφορά μόνο τα ιδιαίτερα γούστα του αυτού που την αφηγείται, αλλά να μπορεί να ακουμπά σαν θέμα πολλούς από τους ακροατές του. Πολλές φορές παρακολουθούμε αφηγήσεις, που θα προτιμούσαμε να μην είχαν καν ξεκινήσει . Την συνοδεύουν αμήχανα χαμόγελα, που υποκρύπτουν μια υποτίμηση για τον αφηγητή. Οι καλοί παραμυθάδες ήταν πάντοτε λίγοι και πολλές φορές μπορεί να ήταν και παντελώς άγνωστοι. Είχαν ρίξει την αφήγηση τους σαν σπόρο και μετά εξαφανίστηκαν. Όμως αυτός ο σπόρος, τελικά αποδείχτηκε, ότι είχε μεγάλη δύναμη.

Η αφήγηση σαν όρος είναι πολύ της μόδας τα τελευταία χρόνια. Ίσως επειδή δεν θέλει πια να λέγεται παραμύθι και άλλαξε το όνομα της σε κάτι πιο μοντέρνο. Όμως, η αφήγηση όσο και αν θέλει να φαίνεται σύγχρονη και μοντέρνα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παραμύθι και ο αφηγητής δεν είναι παρά ένας παραμυθάς. Μην το παρεξηγήσετε αυτό που λέω. Μην θεωρήσετε ότι το λέω υποτιμητικά. Αντιθέτως, τους έχω σε μεγάλη εκτίμηση. Γιατί είναι οι παραμυθάδες μέσα στη ιστορία, που με την δημιουργική φαντασία τους, έδωσαν το υλικό για προχωρήσει αυτός ο κόσμος. Γιατί ο κόσμος είναι δομημένος πάνω σε παραμύθια. Παραμύθια που με το φλογερό νόημα τους, έκτισαν ολόκληρες αυτοκρατορίες. Ίσως να σας φαίνεται, με πρώτη ματιά υπερβολική αυτή άποψη. Όμως αν το σκεφτούμε καλύτερα, θα δούμε, ότι μπορεί να είναι και κάπως έτσι.

Συντηρούμε μια στενή αντίληψη για το τι είναι παραμύθι. Νομίζουμε ότι παραμύθι είναι μόνο όσα μας έλεγε η γιαγιά μας για να κοιμηθούμε. Ακόμη όμως και αυτά τα παραμύθια, που αναμφισβήτητα ήταν περιορισμένης εμβέλειας, μας άνοιξαν κόσμους που φλόγισαν σε καθοριστικό βαθμό την συνέχεια της πορείας μας στη ζωή. Παραμύθια για ρομαντικούς έρωτες, για ανθρώπους που θυσίασαν την ζωή τους για άλλους ανθρώπους, ιππότες που έσωζαν φυλακισμένες βασιλοπούλες, παραμύθια που περιέγραφαν κοινωνικές αδικίες, παραμύθια για ήρωες. Παραμύθια γενικώς !!!!

Μια άλλη ονομασία για τα παραμύθια είναι οι θεωρίες . Αυτά είναι παραμύθια για πολύ μεγάλα παιδιά και για κοινωνίες. Είναι μια διαφορετική μορφή παραμυθιού. Κατ’ αρχή απευθύνεται σε πολύ διευρυμένες μάζες ανθρώπων, με ανεπτυγμένη νόηση. Εκεί ο παραμυθάς που ασκεί την τέχνη του, δεν έχει απόσταση από αυτό που αφηγείται. Το πρόβλημα του είναι με ποιο τρόπο θα το κάνει πειστικό. Για να το κάνει όμως πειστικό θα πρέπει να έχει πείσει πρώτα τον ίδιο του τον εαυτό. Αν προσπελάσει αυτό το εμπόδιο που δεν έχει φανεί ότι είναι και ανυπέρβλητο, πρέπει το παραμύθι του να έχει μια καθολική εμβέλεια. Αυτό είναι αρκούντως δύσκολο, επειδή έχει μεγάλο ανταγωνισμό. Μέσα στο κόσμο υπάρχουν πάρα πολλοί παραμυθάδες με τις ίδιες προθέσεις. Αυτός ο ανταγωνισμός του ανεβάζει την δυσκολία του εγχειρήματος του. Πρέπει να βρει τα πιο πειστικά και αληθοφανή επιχειρήματα. Πολλές φορές πρέπει να εφεύρει και φανταστικά δικά του. Όμως, όπως πιθανό γίνεται κατανοητό, αυτό δεν είναι κάτι απλό. Π.χ πως είναι δυνατόν να αντιμετωπίσεις την καθολικότητα της αποδοχής, που έχει το παραμύθι της παντοδυναμίας της οικονομικής σκέψης στη ζωή των ανθρώπων ; Τι είδος παραμυθιού θα πρέπει να φτιάξεις για να αντιμετωπίσεις την γενικευμένη έλλειψη νοήματος μέσα σε ένα κόσμο, που διατείνεται ότι αποκτά νόημα μέσα από την αέναη κατανάλωση; Ίσως θα μπορούσες να φτιάξεις ένα παραμύθι που να ευαγγελίζεται την ριζική αλλαγή αυτού του κόσμου, ένα παραμύθι που να περιγράφει τα δεινά αυτού του κόσμου, αλλά να μην γίνεται πολύ σαφές το πως θα φτιαχτεί ο επόμενος. Όταν εμπλέκεσαι με τέτοιου είδους παραμύθια είναι καλύτερα να μην τα αναφέρεις με την ονομασία παραμύθια, αλλά να τα αναφέρεις ως αφηγήσεις ή ως θεωρίες. Έχουν μεγαλύτερη διείσδυση μέσα στο καθολικό αχταρμά.

Το παραμύθι διαχρονικά έχει επεκταθεί παντού. Στη θρησκεία, την πολιτική, στη τέχνη, στη κοινωνία, στις σχέσεις, στους ίδιους τους ανθρώπους . Δεν θα ήταν, ίσως υπερβολικό να πούμε ότι μέσα από το παραμύθι υπάρχουμε. Το συντηρούμε για να μας συντηρεί και αυτό με την σειρά του. Ο πολιτισμός μας είναι ένας παραμυθένιος πολιτισμός, που έχει σαν αρχή του την βαθύτερη ουσία του παραμυθιού, που είναι η μερική ή συνολική οικειοθελής εξαπάτηση. Αυτή είναι η μεγάλη αφήγηση, η μεγάλη θεωρία, που φαίνεται ότι είναι συνολικά αναγκαία για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε.

Το ερώτημα του φίλου τι κάνει πειστική μια αφήγηση δεν είναι για αμήχανα γέλια και εύκολες διαπιστώσεις Είναι ένα βαθύ ερώτημα με απίθανες προεκτάσεις, που μένει αναπάντητο. Σίγουρα έχουν υπάρξει πολλές πειστικές αφηγήσεις μέσα στη ιστορία του ανθρώπου. Οι παραμυθάδες αυτών των αφηγήσεων, με κάποιο τρόπο ανακάλυψαν το μυστικό για να τις κάνουν όσο μπορούν πειστικές. Πολλοί αποκόμισαν και την δόξα της επιτυχίας τους, κάποιο άλλοι ακόμα προσπαθούν να φτιάξουν μια πειστική αφήγηση, ένα πειστικό παραμύθι που να συνεπάρει με την δύναμη του.

Η νύκτα είχε πέσει για τα καλά και ο Δημητράκης ήταν στο μικρό του κρεββάτι. Την άλλη μέρα είχε σχολείο, αλλά δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Η γιαγιά του μπήκε στο δωμάτιο.

-Δεν κοιμάσαι ακόμα, είναι αργά. Αύριο θα σηκωθείς πολύ νωρίς.

- Δεν μπορώ να κοιμηθώ. Γιαγιά θα μου πεις ένα παραμύθι ;

Η γιαγιά κοίταξε τον μικρούλι και παρ΄όλη την κούραση της κάθισε στο κρεββάτι του.

-Θα σου πω, είπε, και έφτιαξε την φούστα της, που είχε ζαρώσει.

-Μια φορά και ένα καιρό ήταν μια πανέμορφη βασιλοπούλα......