Ο αόρατος Εαυτός.

“Κατά κάποιο περίεργο τρόπο,υποτιμούμε τα πράγματα από την στιγμή που τους δίνουμε έκφραση. Πιστεύουμε πως έχουμε βουτήξει σε απύθμενα βάθη,αλλά όταν επιστρέφουμε στη επιφάνεια, οι σταγόνες στα χλωμά μας ακροδάχτυλα, δεν μοιάζουν καθόλου με την θάλασσα από όπου προήλθαν. Οι θησαυροί που νομίσαμε πως ανακαλύψαμε, φαντάζουν στο φως της μέρας, σαν ψεύτικες πέτρες και κομμάτια από φτηνά γυαλιά....Ωστόσο οι θησαυροί αυτοί υπάρχουν στ’ αλήθεια, κι εξακολουθούν να λαμπυρίζουν στο σκοτάδι ανάλλαχτοι.”

Maeterlinck

Έχουμε εκπαιδευτεί από πολύ μικρή ηλικία να κοιτάμε “έξω” από μας. Μαζεύουμε εικόνες από την οικογένεια μας, την φύση, την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε. Μαζεύουμε εικόνες από ανθρώπους, αγαπημένους και μη, εικόνες από αντικείμενα. Είμαστε συστηματικοί καταγραφείς εικόνων,σχέσεων ανάμεσα σε εικόνες, εμείς οι ίδιοι είμαστε εικόνες για τους άλλους. Η όραση έχει καταστεί η κυρίαρχη αίσθηση μας. Ολόκληρη η δομή του πολιτισμού μας βασίζεται στη κυριαρχία αυτού του κόσμου που βρίσκεται έξω από μας, επάνω μας. Εκεί στρέφουμε τις προτιμήσεις μας, τις επιδιώξεις μας, τα πάθη μας, την δραστηριότητα και την προσοχή μας.

Πιο συχνά, απ’ ότι πραγματικά συνειδητοποιούμε, αυτός ο εξωτερικός κόσμος μας πληγώνει και μας απογοητεύει, ψαλιδίζει τα όνειρα μας, μας αναγκάζει σε συμβιβασμούς και σε ακραίες ενέργειες βίας ή απογοήτευσης. Όμως ποτέ δεν παύει να ασκεί μια μαγική γοητεία επάνω μας, μια γοητεία που είναι σαν δεσμευτικό ξόρκι ακινητοποίησης και μονόδρομης αφοσίωσης.

Η πραγματική αιτία του ελέγχου που ασκεί επάνω μας το σύστημα, βρίσκεται στη ίδια μας την τάση να εγκλωβιζόμαστε από την εξωτερική πραγματικότητα, εμείς οι ίδιοι. Το τρέφουμε με την προσοχή μας και μας το ανταποδίδει παίρνοντας τον έλεγχο πάνω στη ζωή μας. Με αυτόν τον απλό μηχανισμό αναπαράγονται, αενάως, τα καλά και τα κακά στη ζωή και στη κοινωνία. Τίποτα και κανείς δεν ξεφεύγει από τον ασφυκτικό κλοιό του.

Παράλληλα, εσωτερικά σε όλους μας, κινείται μια εσωτερική πραγματικότητα. Ένας άλλος κόσμος. Ένας κόσμος που αρχικά αντιλαμβανόμαστε από τις επιπτώσεις του εξωτερικού κόσμου στα συναισθήματα μας. Χαρά, λύπη ή απογοήτευση που μας προξενούν τα συμβάντα της εξωτερικής ζωής και που έρχονται σε κύματα και σκάνε επάνω στον εσωτερικό μας εαυτό. Ένας εαυτός που κινείται, κατά βάση μέσα στις σκιές, άγνωστος και ανεξερεύνητος στο μεγαλύτερο του μέρος. Είναι ένας εαυτός που δεν έχει την προσοχή μας, παρ΄ όλο που είναι το πιο δικό μας κομμάτι, γιατί εκείνος ο άλλος ο εξωτερικός αδελφός του έχει κάνει κατάληψη στη προσοχή μας. Σε πολλούς από μας η ίδια του η παρουσία δεν γίνεται κάν διακριτή από τον εξωτερικό συγκάτοικο. Είναι σαν δηλαδή να λογιζόμαστε την θάλασσα μόνο ως προς την επιφάνεια της και ποτέ να μην αναλογιζόμαστε το απέραντο βάθος της και τα μυστικά που αυτό το βάθος κρύβει.

Η ύπαρξη αυτού του εαυτού και του τρόπου που μπορεί να προσεγγισθεί δεν είναι μυστικό. Μιλιέται μέσα στους αιώνες της ανθρώπινης ύπαρξης από διανοητές και φιλοσόφους, θρησκευόμενους και δασκάλους, πρόσφατα μάλιστα έχουν αρχίσει να ασχολούνται με αυτόν οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι.

Τι γίνεται με αυτόν τον εσωτερικό εαυτό; Υπάρχει στη πραγματικότητα ή δεν υπάρχει ; Γιατί είναι τόσο δύσκολο, αν υπάρχει, να εστιαστούμε επάνω του; Γιατί η “απόσταση” του από τον άλλον τον εξωτερικό δημιουργεί τόσες επιπλοκές; Πως έχει δημιουργηθεί όλη αυτή η απόσταση ;

Το πρόβλημα με τον εσωτερικό εαυτό είναι κατ΄ουσίαν, ότι είναι αόρατος. Επειδή δεν ανήκει στο πεδίο των αισθήσεων, εύκολα παραγκωνίζεται. Το άλλο, το εξωτερικό είναι πιο δυνατό και σίγουρο.

Ο εσωτερικός εαυτός ανακαλύπτεται μέσα στη σιωπή, όταν η βοή του εξωτερικού κόσμου σταματά και η ματιά στρέφεται προς τα μέσα αναζητώντας το βάθος της ύπαρξης. Ο άνθρωπος εκεί είναι μόνος και σε ετοιμότητα να ακούσει τον ίδιον του τον εαυτό. Αυτό απαιτεί κάποιο θάρρος γιατί διαπιστώνεις ότι το πιο εσωτερικό δικό σου κομμάτι είναι το πιο άγνωστο. Κινούμενος σε άγνωστη περιοχή φοβάσαι, γιατί παρακολουθείς έναν άλλον κόσμο, που είναι βυθισμένος στη σιωπή ......

Ο εσωτερικός εαυτός, είναι το κομβικό σημείο που ενώνει το πεπερασμένο με το άπειρο. Εκεί η ανθρώπινη ύπαρξη σαν τον Ιανό, την αρχαία ρωμαϊκή θεότητα, με τα δύο πρόσωπα, κοιτά τον πραγματικό κόσμο με το ένα πρόσωπο και το άπειρο με το άλλο. Παρατηρητής του εαυτού της και των κόσμων, η ύπαρξη βρίσκει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που την ταλανίζουν, την ησυχία από τον συνεχή θόρυβο του μυαλού, την ειρήνη σε εκείνα που “ανταριάζουν” την ψυχή της. Εκεί επικοινωνεί με το μυστήριο και το ιερό.

Όσοι νομίζουν ότι η επαφή με το εσωτερικό αόρατο εαυτόν μας σε καθιστά ανίκανο στον πραγματικό κόσμο, λανθάνουν. Αντίθετα, ο κόσμος των αισθήσεων αποκτά ένα καινούργιο φως, ένα καινούργιο νόημα. Η ίδια η ζωή πολύτιμη και μυστήρια, είναι σαν δειλά- δειλά να αποκαλύπτει στα μάτια του ανθρώπου, μια άλλη της διάσταση.

Ευλογημένοι είναι όσοι -άγιοι, γιόγκι, δάσκαλοι, μοναχοί,- περπάτησαν τις πύλες αυτού του άλλου κόσμου μέσα τους και από αγάπη μετέφεραν το μήνυμα του, στους συνανθρώπους τους. Ευλογημένοι και όσοι μάζεψαν αυτό το μήνυμα και προσπάθησαν να το ακολουθήσουν μέσα στη ζωή τους.

Είναι αλήθεια, ότι ζούμε σε ταραγμένες εποχές. Ακόμα και όταν αυτό δεν το αντιλαμβανόμαστε, υπάρχει σαν πραγματικότητα διάχυτη γύρω μας, που ασυναίσθητα μας διαποτίζει. Ο πραγματικός τόπος ηρεμίας δεν βρίσκεται έξω από μας, αλλά βαθιά μέσα μας.

*Μ.Μaeterlinck. Φλαμανδικής καταγωγής. Γεννήθηκε το 1862 στη Γενεύη. Έζησε στο Παρίσι, στις Η.Π.Α, στη γαλλική Ριβιέρα. Το 1911 πήρε το βραβείο Νόμπελ. Έγραψε ποιήματα και θεατρικά έργα, φιλοσοφικά δοκίμια και μελέτες Πέθανε σε ηλικία 87 ετών.

Το παραπάνω απόσπασμα αναφέρεται στο βιβλίου του Μουζίλ “Ο νεαρός Τέρλες” μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Ύψιλον.

1.