Η μαθητεία της συνύπαρξης μέσα σε περιβάλλον ετερότητας.

 

Μια κρυφή παραδοχή διατρέχει τις σχέσεις των ανθρώπων, τουλάχιστον από την στιγμή που καταλαβαίνουν τους εαυτούς τους και το περιβάλλον τους, η ανάγκη να συνυπάρξουν μέσα σε μια κοινωνία με ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από αυτούς. Η διαφορετικότητα και η ποικιλία των ανθρώπινων συμπεριφορών προκαλεί μια ιδιαίτερη και μοναχική ενόχληση, αλλά και απορία, επειδή δεν αντιμετωπίζεις ένα διαφορετικό είδος από σένα, αλλά κάτι που είναι ίδιο με σένα, αλλά με πολύ διαφορετική συμπεριφορά. Η διαπίστωση αυτής της ετερότητας απέναντι σε κάτι που σου μοιάζει ,αλλά δεν είναι ίδιο, δημιουργεί με την σειρά της μια σειρά διαφορετικών αντιδράσεων.

Σε κάποιους ανθρώπους αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, τους εξάπτει συνεχώς την περιέργεια και τον θαυμασμό, τους δημιουργεί ένα θετικό κίνητρο να γίνουν αναζητητές της ανθρώπινης ετερότητας και τους δίνουν μια αίσθηση σχεσιακού παιχνιδιού, που ανανεώνεται διαρκώς. Κάποιους άλλους τους οδηγεί στο να αναζητήσουν εκείνους τους ανθρώπους που είναι κοντινοί με τη δική τους ιδιοσυγκρασία και έτσι να είναι ευτυχισμένοι, όταν είναι τυχεροί και ευοδώνεται η αναζήτηση τους και δυστυχισμένοι, όταν συναντούν συνεχώς το διαφορετικό από αυτούς. Σε κάποιους άλλους αυτή η ετερότητα είναι πηγή σφοδρής δυσαρέσκειας, που είναι πιθανόν να φτάσει να ακουμπήσει την νεύρωση και την κακία προς το είδος, μια που ανακαλύπτουν την διαφορά προκαταβολικά, ακόμα και εκεί που δεν υπάρχει.

Οι κοινωνίες των ανθρώπων πάντοτε βρέθηκαν μπροστά στη πρόκληση να λύσουν αυτό τον γρίφο της ετερότητας και με τον τρόπο τους έδωσαν διαφορετικές απαντήσεις στα προβλήματα που προέκυπταν εξ αυτού του προβλήματος. Γιατί ανεξάρτητα από μια προσωπική αντιμετώπιση, που μπορεί να δίνει ο καθένας ή η καθεμιά από τους ανθρώπους, οι διαφορές των ανθρώπων εισχωρούν σε όλες τις βαθμίδες της ανθρώπινης ζωής και όταν εντέλει συναντούν την διαχείριση της κοινωνίας, το ζήτημα της ετερότητας αποκτά μια εντελώς διαφορετική διάσταση. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν τον παράγοντα της αύξησης του πληθυσμού, άρα και την αύξηση της ποικιλίας των συμπεριφορών μαζί με τις διαστροφές που πολλές φορές αυτές οι συμπεριφορές τείνουν να δημιουργήσουν, αποκτούμε μια αρκετά πιο περίπλοκη εικόνα αυτού που συμβαίνει και της προσπάθειας που χρειάζεται για να λυθεί ο γρίφος.

Δεν είναι λοιπόν πολύ περίεργο αν και δυσάρεστο, που οι άνθρωποι καταφεύγουν διαχρονικά, στο να επιλέγουν για να λύσουν τις αντιθέσεις τους μέσα από πολέμους, που προέκυψαν μέσα από ανεπίλυτες διαφορές και ιδιαιτερότητες , ούτε που κατέφυγαν για τους ίδιους λόγους στο φόνο, εκείνων που απειλούσαν την ιδιαιτερότητα τους και τα συμφέροντα που προέκυπταν εξ αυτής. Η διαφορετικότητα πάντοτε βρισκόταν και βρίσκεται σε ακραία αντίθεση με την ιδιαιτερότητα. Ο μύθος της πρώτης δολοφονίας που διέπραξε ο Κάιν απέναντι στο αδελφό του , στοίχειωσε το ανθρώπινο υποσυνείδητο και έδωσε την πρώτη απάντηση στο γρίφο της ετερότητας. Παρόλο που στη συνέχεια υπήρξαν αντίθετα παραδείγματα, που ήταν περισσότερο ελπιδοφόρα και οδηγούσαν σε εντελώς διαφορετικούς δρόμους, όπως η αγάπη , ακόμα και σε εκείνο που όχι μόνο δεν θα συμφωνούσε , αλλά θα ήταν και εχθρικό στη συνύπαρξη, ο Κάιν έγινε ο αποδεκτός κακός αντι-ήρωας , που όπλισε την ιδιαιτερότητα απέναντι στη διαφορετικότητα. Τουλάχιστον για εκείνους που ήταν αποφασισμένοι να τραβήξουν το ζήτημα στα άκρα του και πάντοτε προς το δικός τους συμφέρον. Μέσα στη ιστορία ούτε λίγοι ήταν αυτοί και πολλοί εξ αυτών χαρακτηρίστηκαν μεγάλοι, αδίκως βέβαια, αλλά φαίνεται ότι και η δικαιοσύνη αλληθωρίζει όταν έχει να αντιμετωπίσει μια ιδιαιτερότητα που συνδυάζει τα προσόντα της με μια εξαιρετική δυναμική.

Αντιθέτως, η ίδια τιμή δεν επιφυλάχτηκε σε όσους διάλεξαν ένα διαφορετικό μονοπάτι. Σε αυτούς η δικαιοσύνη το έπαιζε εντελώς τυφλή.

Το θέμα ανεξάρτητα με τις επιλεκτικές διαθέσεις όρασης της κοινωνικής και ιστορικής δικαιοσύνης, πήρε τον δρόμο του, αφήνοντας το ζήτημα αναπάντητο, μετέωρο και παρακαταθήκη σε ανθρώπους και κοινωνίες .

Στη σημερινή εποχή με την ανάδειξη της ατομικότητας σε βασική συνισταμένη του ανθρώπινου όντος, βάθυνε το ρήγμα της διαφοράς ανάμεσα στο εαυτό και στους άλλους . Όσο η ατομικότητα ισχυροποιεί την θέση της , η διαφορά με τον απέναντι αποκτά μεγαλύτερες διαστάσεις . Η διαφορετικότητα του άλλου, οι απόψεις του, ο τρόπος που εκφράζει τα συναισθήματα του ή την αδιαφορία του, είναι μια ιδιαίτερη απειλή, που ενισχύεται από το ακραία ανταγωνιστικό πεδίο της ζωής .Ένα ιδιότυπο πλέγμα αντιθέσεων προκύπτει, όπου η επιβίωση του ενός προϋποθέτει την μερική ή ολική ισοπέδωση του απέναντι, με σκοπό την πλήρη επιβεβαίωση της ατομικότητας. Αν εξαιρέσουμε τους “μοναχικούς λύκους” που έχουν αποφασίσει να κάνουν πράξη την απόσταση που καλλιεργούν με τους άλλους, οι περισσότεροι αναζητούν να εντάξουν την ιδιαιτερότητα τους σε περίεργες συμμαχίες έστω και πρόσκαιρες, που αποσκοπούν σε μια προσωρινή επιβεβαίωση, στερημένη από ένα πραγματικό βάθος, που να αποκαθιστά μια ουσιαστική σχέση και κατανόηση που θα ενώσει πραγματικά. Αυτό γίνεται αντιληπτό ακόμα και στις πιο διαπροσωπικές σχέσεις, όπου η παραμικρή διαφωνία απειλεί να καταργήσει την σχέση ριζικά. Η μοναχικότητα και η μοναξιά συνοδεύουν τον σύγχρονο άνθρωπο, που αδυνατεί ακόμα και να αναγνωρίσει στη πλειονότητα του την αιτία του προβλήματος του, αναζητώντας εξιλαστήρια θύματα. Φταίει πάντα αυτός ή εκείνη ή το άλλο, ποτέ όμως η αδυναμία του υποκειμένου να κατανοήσει, να θαυμάσει, να αγαπήσει , να συγχωρέσει την ετερότητα του συνανθρώπου του. Μια τέτοια διαδικασία δεν θα έλυνε προφανώς την διαφορά που υφίσταται. Θα την τοποθετούσε όμως σε μια εντελώς διαφορετική φάση προσέγγισης και ίσως να την οδηγούσε σε διαφορετικούς δρόμους, που θα περιόριζαν την εντύπωση μιας κοινωνίας εχθρικών αποξενωμένων ανθρώπων. Αυτό ίσως θα ήταν μια αρχή καλύτερου επικοινωνιακού διαλόγου, σε κοινωνίες που φλερτάρουν επικίνδυνα με την μοναξιά και την ενδεχόμενη έκρηξη.

Υπάρχει μια βαθιά ανασφάλεια η οποία μας κατατρέχει, ότι παραχωρώντας πόντους στη ιδιαιτερότητα του απέναντι, χάνουμε το στέρεο έδαφος της δικής μας ιδιαιτερότητας. Αυτό κυρίως συμβαίνει γιατί ούτε καλά-καλά κατανοούμε την δική μας ιδιαιτερότητα και την αξία της και καταφεύγουμε εύκολα σε λύσεις υπεράσπισης της θολής εικόνας, που χτίζουμε σαν άμυνα στο εξωτερικό κόσμο. Κάτι που εντέλει ούτε νόημα πραγματικά έχει, ούτε επί της ουσίας μας προστατεύει από τους κινδύνους της συναναστροφής. Αντιθέτως, θρέφει το πρόβλημα και εντείνει την απόσταση. Γιατί με όσα λέγονται εδώ, δεν παραγνωρίζεται το γεγονός, ότι δεν ζούμε ανάμεσα σε αγγέλους, αλλά ούτε στο παράδεισο. Όσο όμως δυσάρεστες είναι οι συνθήκες της ζωής που ο καθένας ζει και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, τίποτα δεν μας εμποδίζει να την κάνουμε ολοένα χειρότερη, αποκόβοντας από άγνοια ή προχειρότητα, πνεύμονες της ζωής που θα την κάνουν καλύτερη. Πάντα υπάρχουν καλύτερες και πιο ωφέλιμες λύσεις προσωπικά, κοινωνικά, πολιτικά, που καταργούν το λάθος και δίνουν ένα διαφορετικό δικαίωμα και προοπτική.

Είναι μάλλον σωστό να ειπωθεί, ότι ενώ το ζήτημα ξεκινά περισσότερο από επιλογές που έχουν να κάνουν σε ατομικό επίπεδο, όταν αυτό επεκτείνεται στο κοινωνικό ιστό, επιστρέφει στο άτομο πολλαπλάσια αυξημένο, με αποτέλεσμα να μετασχηματίζεται και σε θέμα αντίθεσης με την κοινωνία. Στο βαθμό που τα κοινωνικά συστήματα ευνοούν αυτό τον συνεχή ανταγωνισμό ανάμεσα στους ανθρώπους, το άτομο βρίσκει ένα πολύ καλό άλλοθι να μην τροποποιήσει την κατανόηση του για το ζήτημα. Έτσι όλοι μας παραμένουμε τελικά σε μια διαχρονική στάση , που φτωχαίνει διαρκώς τον τρόπο που επικοινωνούμε.

Για να μην ξεπέσουμε σε μια άδοξη αρνητικότητα, πρέπει να ειπωθεί, ότι αποπειρώνται κάποιες δειλές προσπάθειες το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί. Δεν έχουν φανεί μέχρις στιγμής πολύ ορατά αποτελέσματα. Η μαθητεία του να συνυπάρχουμε με διαφορετική ποιότητα έχει δρόμο μπροστά της να διανύσει και απαιτεί την προσπάθεια όλων μας