Τρεις είναι οι πιο βασικές ανθρώπινες προκλήσεις: αυτές που αφορούν την φύση, αυτές που αφορούν την κοινωνία και αυτές που αφορούν την προσωπική ζωή των ατόμων. Θα μπορούσε να προστεθεί ακόμα μία, πάρα πολύ βασική ίσως η βασικότερη, που όμως το κοινό της είναι περιορισμένο και δύσκολο: αυτή του υπαρξιακού δράματος που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος, όντας μέσα σε ένα σκοτάδι αγνωστικισμού για την ριζική φύση της ύπαρξης του. Όμως, οι τρεις πρώτες τον απασχολούν όπως και να το κάνουμε πολύ περισσότερο γιατί αφορούν την καταρχήν επιβίωση του πάνω στο πλανήτη και του τρόπου με το οποίο θα υπάρξει αυτή η επιβίωση. Οι τρεις αυτές προκλήσεις με την σειρά τους δημιούργησαν και τις ανάλογες κατηγορίες ανθρώπων που εστιάστηκαν επάνω τους, με μεγαλύτερη προσήλωση, δίχως να αποκλείουμε κάποιοι να εστιάστηκαν και στις τρεις.
Έτσι η πρόκληση της φύσης γέννησε την επιστήμη και τους επιστήμονες, ο τρόπος ύπαρξης μέσα στο κοινωνικό σύνολο γέννησε τους πολιτικούς, τους μεταρρυθμιστές και τους κοινωνικούς επαναστάτες, και οι προκλήσεις επί του προσωπικού, βάθυναν την συνείδηση ενός εκάστου, δημιουργώντας ένα εκτεταμένο πλέγμα προσωπικών εμπειριών για την ζωή. Παρόλο που αυτές οι εμπειρίες χαρακτηρίζονται πρωταρχικά ως προσωπικές, κατορθώνουν μέσω της επικοινωνίας των ανθρώπων, να ξεφύγουν από τα στενά πλαίσια του προσωπικού και να αποκτήσουν μια πιο γενική μορφή, που σαν εμπειρία ζωής περνάνε από γενιά σε γενιά και διαμορφώνουν ένα διδακτικό πλαίσιο, συμβουλών,προτροπών και οδηγιών αποτροπής κινδύνων, που τα νεώτερα μέλη μιας κοινωνίας μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Στη περιοχή του υπαρξιακού και στις μυστηριώδεις περιοχές του, ευδοκιμούν οι σαμάνοι, οι μυστικιστές, οι μεγάλοι μύστες των κυρίαρχων θρησκευτικών ρευμάτων, τα δομημένα ιερατεία, που ασχολούνται με εκείνο που ξεφεύγει από την φύση ,την κοινωνική οργάνωση και το προσωπικό και ακουμπά στην αναζήτηση του ανθρώπου για τον Θεό και την αλχημική του μετάλλαξη σε μια ανώτερη μορφή ύπαρξης. Εδώ η αναζήτηση του ανείπωτου βρίσκεται το χώρο ύπαρξης της, αποκομμένη υποθετικά από τον πραγματικό κόσμο και τις στοιχειώδεις πραγματικές προκλήσεις του, ανοιχτή όμως στο άγνωστο και στα βάθη της ψυχής. Οι άνθρωποι που ασκούνται μέσα σε αυτή την περιοχή ξεκινούν την αναζήτηση τους από διαφορετικά ερωτήματα στα οποία προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις. Ποιος είμαι, γιατί υπάρχω εδώ, γιατί πεθαίνουμε, ποια είναι η φύση του καλού και του κακού, μπορώ να γίνω πνευματικά καλύτερος άνθρωπος; Η ύπαρξη τέτοιων ερωτημάτων, αλλά και των αναζητήσεων που τα συνοδεύουν,επικρίνεται συχνά από εκείνους που η ορατή πραγματικότητα, είναι αποκλειστικά η μόνη πραγματικότητα και γίνονται αφορμή για αντιπαραθέσεις, ήπιες ή ακόμα και σφοδρές, για όσους κάνουν το λάθος να θέλουν να επιβάλλουν την θέληση τους, είτε βρίσκονται από εδώ, είτε απέναντι. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, πιο ωφέλιμο θα ήταν για όλους μας μια πιο συνεργατική συμπεριφορά, που δυστυχώς δεν φαίνεται να προκύπτει.
Αν ξεφύγουμε λίγο από τις διαπιστώσεις, που λίγο ως πολύ είναι γνωστές σε όλους και θέσουμε την ερώτηση, του γιατί ο άνθρωπος θα πρέπει να ταλανίζεται συνεχώς από προκλήσεις διαφορετικές ως προς την ποιότητα τους και την σημασία τους, ίσως η απάντηση που θα μπορούσαμε να δώσουμε, είναι ότι υπάρχει μια βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου, συνεχώς να βελτιώνεται επί μέρους ή συνολικά. Κοινωνικά ή προσωπικά. Φαίνεται ότι η στασιμότητα στο άνθρωπο, δεν ανήκει στη φύση του και μάλλον αποτελεί μια θλιβερή παρενέργεια, στη μόνιμη ανάγκη του για σταδιακή εκλέπτυνση της εκάστοτε κατάστασης του. Αυτή δεν είναι μια απρόσκοπτη όσο και οριζόντια διαδικασία, που εξαρτάται από το πεδίο συνείδησης ενός εκάστου εξ ημών, αλλά και της κοινωνίας εν γένει. Επίσης, μέσα στα λίγα χρόνια ζωής ενός ανθρώπου, αλλά και της εξέλιξης των κοινωνιών, αυτή διαδικασία δεν είναι υποχρεωτικό να βαδίζει σταθερά εξελικτικά, θετικά και να μην έχει τις οπισθοδρομήσεις της . Τα εμπόδια που έχει να αντιμετωπίσει, η δυσκολία που υπάρχει στο εγχείρημα της , δεν μας επιτρέπει να την κρίνουμε με την αυστηρότητα που πολλές φορές την κρίνουμε. Αν σκεφτούμε πόσες φορές πέσαμε μέχρι να μπορέσουμε να σταθούμε στα πόδια μας, ενώ είμαστε παιδιά, ή τις προσπάθειες που κάναμε για να μπορέσουμε να αρθρώσουμε ένα ευκρινή λόγο, είναι πιθανόν να κατανοήσουμε τις απίστευτες διαδικασίες μέσα από τις οποίες έχουμε περάσει, για να μπορούμε αυτή την στιγμή να σκουντουφλάμε σπανίως και να μην χάνουμε τα λόγια μας. Η ιστορία μας είναι μια συνεχής διαδοχή άτυχων προσπαθειών που με την θέληση για βελτίωση πολλές εξ αυτών είχαν θετική έκβαση. Υποτιμούμε συχνά όλη αυτή την διαδικασία, επειδή είμαστε λάτρεις του αποτελέσματος και επειδή συνεχώς κυνηγάμε το καλύτερο, θέλοντας να παρακάμψουμε τα ενδιάμεσα στάδια που το προϋποθέτουν. Ίσως αυτός να είναι ένας λόγος που κάνουμε περισσότερα λάθη, από όσα μπορούσαμε να αποφύγουμε. Σίγουρα δεν επιτυγχάνουμε πάντα όσα επιδιώκουμε. Όσο και αν αυτό μας προξενεί απογοήτευση και θλίψη, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτό να μην οφείλεται στις δικές προσπάθειες, που ήταν ελλιπείς, αλλά διότι πολλά εξ όσων επιχειρούμε, δεν υπάρχει καμιά ανάγκη για να υπάρξουν. Έτσι η ίδια η ζωή τα σταματά.
Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να μην συνεχίζουμε να αναρωτιόμαστε από που προκύπτει αυτή η θέληση του ανθρώπου για βελτίωση. Βέβαια το ερώτημα είναι πιθανό να μη αφορά εκείνους όσους αντιλαμβάνονται την ανθρώπινη παρουσία σε αυτό το πλανήτη σαν ένα συμπτωματικό κοσμικό συμβάν, που δεν υπάρχει λόγος να προσπαθούμε να βρούμε περαιτέρω εξηγήσεις ,πέραν του ότι υπάρχει και οφείλει να ζήσει την ζωή του με τον οποιοδήποτε τρόπο μπορεί. Τελεία. Όμως όπως και να το κάνουμε, ακόμα και αν ο άνθρωπος κάνει ένα μίζερο κύκλο που τον οδηγεί τελικά στο να καταστραφεί με την απλότητα που καταστρέφονται εκατομμύρια πράγματα, παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη αντοχή στο να θέλει να αποδείξει, ότι ακόμα και αν είναι “περαστικός” από την περιοχή, αισθάνεται ότι για κάπου καλύτερα είναι προορισμός του, κάτι καλύτερο αξίζει. Αυτό το καλύτερο, όταν δεν το κατευθύνει με εμμονή στις επίγειες προσδοκίες, το συναντά και τον αναγκάζει να στοχαστεί διαφορετικά, σε δύο καθοριστικές στιγμές στη ζωή του. Όταν γεννά μια καινούργια ζωή και όταν αντιμετωπίζει τον θάνατο. Το ότι έρχεται από το σκοτάδι και καταλήγει στο σκοτάδι, συνθέτει όλο το υπαρξιακό δράμα του ανθρώπου, αλλά στεγάζει πολύ βαθιά την πεποίθηση του, ότι παρόλο που δεν γνωρίζει, οφείλει να μάθει και για να μάθει οφείλει να βελτιωθεί. Έτσι ωθείται, δίχως πολλές φορές να το κατανοεί συνειδητά, ακόμα και όταν συμπεριφέρεται με αυθάδεια στο δώρο που του έχει δοθεί, να ανεβαίνει το μονοπάτι της ύπαρξης του, αναζητώντας την πνευματική αιτία της δημιουργίας του.
Είναι μια δίψα, μια ακόρεστη δίψα που παίρνει την μορφή της γνώσης , της αγάπης, της υπέρβασης των ορίων του, την σύλληψη ενός βαθύτερου νοήματος, που διαρκώς κυνηγά και διαρκώς του διαφεύγει, ίσως γιατί ο δρόμος που έχει να διανύσει είναι ακόμα πολύ μακρύς και αυτός ακόμα βρίσκεται στη αρχή του. Αυθάδης και εγωιστής, υπερτιμά την δύναμη του τις περισσότερες φορές υποπίπτει σε λάθη που επαναλαμβάνει. Απογοητευμένος και καταστροφικός βυθίζεται σε αχανείς αβύσσους , όμως η δίψα του τον σπρώχνει και εκεί που θεωρείται τελειωμένος, ξαφνικά κάτι αόρατο τον ανασταίνει και συνεχίζει με πείσμα την κοπιώδη πορεία του. Ικανός για το καλύτερο και για το χειρότερο, περνά από τον αυτο-οικτηρμό στη έπαρση με μια χάρη που εκπλήσσει, αλλά συναντά την ταπεινότητα και την πειθαρχία και μαθαίνει να μην είναι ανυπόμονος. Όμως δεν σταματά ποτέ να ανεβαίνει αθόρυβα ή με κρότους την σκάλα της εξέλιξης του, σαν να είναι προορισμένος για την τελειότητα. Ένα θαυμαστό όν, βρώμικο από τα κυλίσματα του μέσα στις λάσπες μιας ζωής που από δώρο, έχει την ικανότητα να την υποβιβάζει σε κατάρα.
Στη τελική, όπως και να ονομάσει κάποιος αυτή την θέληση του ανθρώπου για τον μετασχηματισμό του σε κάτι ανώτερο από αυτό που ήδη είναι, θεϊκή σπίθα, ψυχή, ένστικτο επιβίωσης , ίσως ακόμα -ακόμα και μεγαλομανία, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει κανείς με σεβασμό τον αγώνα του για να εξελιχτεί, ακόμα και όταν όλες οι αντικειμενικές προϋποθέσεις, αλλά και η δική του έπαρση και η έλλειψη ευγνωμοσύνης, είναι ενάντια του.
