Αιτίες των συνωμοσιολογικών θεωριών.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, όσοι χλευάζουν και σιχαίνονται τις συνωμοσιολογικές θεωρίες και εκείνοι που τις αγαπούν. Είναι καθαρό, ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα συμβαίνοντα στο κόσμο και οι μεν και οι δε, διαφέρει ριζικά και ως προς την ουσία και ως προς την ερμηνεία. Πολιτικά, αν θα μπορούσε να τους εντάξει κάποιος, οι αντίθετοι με τις συνωμοσιολογικές θεωρίες ανήκουν σε αυτό που αποκαλούμε το αριστερό φάσμα της πολιτικής σκηνής. Στους ακραιφνείς υπερασπιστές της διαφωτιστικής σκέψης. Η ερμηνεία του κόσμου αυτής της πλευράς γίνεται με αυστηρούς κοινωνικό-οικονομικούς όρους. Οι εραστές των θεωριών συνωμοσίας, αντίθετα, ανήκουν στο δεξιό φάσμα της πολιτικής σκηνής. Η σκέψη τους είναι αντι-διαφωτιστική και παραδοσιοκρατική. Κάποιες φορές τα πολιτικά όρια ανάμεσα στις δύο πλευρές, δεν είναι τόσο στεγανά. Κυρίως όμως αυτό που συμβαίνει είναι, ότι οι δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται και να χλευάζονται μεταξύ τους, παραμένοντας σταθερά στις θέσεις τους.

Οι θεωρίες συνωμοσίες τα τελευταία 100 χρόνια γνωρίζουν την πλήρη άνθιση τους. Ειδικά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την χρήση των υπολογιστών και του διαδικτύου, αξιοποίησαν την δυνατότητα της τεχνικής επικοινωνίας, για να γίνουν ευρύτερα γνωστές. Βάθυναν το εύρος των θεμάτων τους σε πάρα πολλούς τομείς και έκαναν γνωστούς τους ερευνητές των θεμάτων τους, σε σημείο που αρκετοί από αυτούς να το κάνουν επάγγελμα. Τα θέματα με τα οποία ασχολείται η συνωμοσιολογία καλύπτουν ένα ευρύτερο φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Από το διάστημα και τους εξωγήινους, μέχρι τα υπόγεια της γης και τις φυλές που κατοικούν στα βάθη της. Όμως και η κοινωνικο-πολιτική δεν διαφεύγει από τα ενδιαφέροντα της. Οι μυστικές εταιρίες και η δράση τους, τα σχέδια της ελίτ αυτού του κόσμου, αποτελούν από τα πιο αγαπημένα θέματα της συνωμοσιολογίας.

Η συνωμοσιολογική σκέψη και των εκφραστών της, που από πολλούς χαρακτηρίζεται τουλάχιστον απλοϊκή, βασίζεται κατά κύριο λόγο στη αρχέγονη διαμάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό. Υπάρχει το στρατόπεδο του καλού και το στρατόπεδο του κακού. Φαίνεται να μην υπάρχουν ενδιάμεσες γκρίζες ζώνες, αλλά ούτε και διαλεκτικές σχέσεις αναμεταξύ τους . Ο κόσμος ελέγχεται κυρίως από τους κακούς, που στη προσπάθεια τους να διατηρήσουν την εξουσία τους εφευρίσκουν τεχνικές και μεθόδους για να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους . Ο κόσμος κατά βάση είναι υπόδουλος και εξαπατημένος. Η ευθύνη του για την κατάσταση του ελαχιστοποιείται ή μηδενίζεται. Ξεφεύγει από την συγκεκριμένη κατάσταση, όταν αντιλαμβάνεται την συνολική εξαπάτηση που παίζεται στη πλάτη του και χρίζεται σε υπερασπιστή του καλού. Η σκέψη αυτή έχει ένα έντονο στοιχείο ρομαντισμού. Απλοποιεί το κόσμο σε μεγάλο βαθμό, αλλά συγχρόνως του αποδίδει και ένα βαθύτερο νόημα και σκοπό. Το καλό δεν οφείλει μόνο να δηλώνει την παρουσία του, αλλά πρέπει και να νικήσει στη μάχη του με το κακό.

Κομμάτια και αποσπάσματα των συνωμοσιολογικών θεωριών συγκεκαλυμμένα ή μη, έχουν κρυφτεί μέσα σε βιβλία ,σε τραγούδια , ακόμα και στη κοινή συνείδηση, όταν κοιτά με καχυποψία αυτά που συμβαίνουν. Ικανότατοι συγγραφείς έχουν προσπαθήσει να ερμηνεύσουν του πως αναπτύχτηκε αλλά και πως σιγά-σιγά εξαπλώθηκε αυτό το φαινόμενο, που στη εποχή μας παλεύει ανάμεσα στη χλεύη και την άκρατη αποδοχή.

Τρεις παράγοντες έχουν παίξει κυρίαρχο ρόλο στη ανάπτυξη των συνωμοσιολογικών θεωριών στη κλίμακα που το αντιμετωπίζουμε σήμερα. Παράγοντες που το διαφωτιστικό πνεύμα ισχυρίστηκε ότι θα αντιμετωπίσει και απέτυχε, κατά την γνώμη μου, παταγωδώς.

Η απουσία ενός πραγματικού νοήματος μέσα στο κόσμο.

Η ολοένα και πιο δυσδιάκριτη διαφορά της αλήθειας από το ψέμα.

Η ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό αυξανόμενη διαχειριστική ανισοτιμία αυτού του κόσμου.

Ζούμε σε ένα κόσμο που το κοινωνικό του νόημα καθίσταται ολοένα και πιο ζητούμενο, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει καν. Ο καθένας βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να εφεύρει, ζώντας μέσα στη κοινωνία , ένα αποκλειστικά προσωπικό νόημα, για να μπορέσει να δώσει περιεχόμενο στη ζωή του. Αυτή η στάση είναι βαθιά προβληματική, μια που το άτομο μοιάζει να έχει χάσει την επαφή του με τον κοινωνικό ιστό και δρα σαν κινείται σε ένα ιδιωτικό κόσμο, σε διαρκή σύγκρουση με το περιβάλλον του. Το τέλος των κυρίαρχων ιδεολογιών του προηγούμενου αιώνα , η κατάπτωση των θρησκειών, αλλά και ο σύγχρονος τρόπος ζωής, που ενδίδει μετά μανίας στη κατανάλωση ακόμα και του ίδιου του εαυτού του, έκανε το νόημα να χάσει το νόημα του. Οι σχέσεις και η επικοινωνία ρυθμίζονται από το άμεσο όφελος, το συμφέρον. Με κάποιο τρόπο είναι σαν όλοι να ιδιωτεύουμε, με την κακή έννοια.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον που το ψέμα είναι καθολικά κυρίαρχο, η αναζήτηση ψηγμάτων της αλήθειας αποκτά όλο και περισσότερο στοιχεία εμμονής. Πίσω από το κάθε τι φαίνεται να κρύβεται κάτι που αποκρύπτεται. Η τάση αυτή μπορεί να οδηγεί αρκετές φορές στη φαντασιοπληξία ,αλλά δεν μπορεί κάποιος να την απορρίψει εντελώς. Όλοι μας αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος έχει έντονο παρασκήνιο και όσο η πρόσβαση σε αυτό που συμβαίνει γίνεται απροσπέλαστη, τόσο οι θεωρίες συνωμοσίας παίρνουν σάρκα και οστά. Όσο η εξουσία γίνεται ανορθολογική στα πεπραγμένα της, τόσο θα αναπτύσσονται από την άλλη πλευρά ανορθολογικά μέσα για την προσπελάσουν. Σε αυτές τις συγκρούσεις είναι αρκετά εύκολο να χαθείς αλλά συγχρόνως και να αντιλαμβάνεσαι πράγματα που αδυνατείς να αποδείξεις.

Οι δυνάμεις της εξουσίας έχουν συνεχώς και πάντοτε την ανάγκη για υποταγμένους ανθρώπους. Κατέχοντας την διάθεση και τα μέσα διευρύνουν συνεχώς την απόσταση ανάμεσα στους εξουσιαστές και τους εξουσιαζόμενους. Την διαχείριση του κόσμου την αντιλαμβάνονται, χοντρικά, σαν εκ γενετής προνόμιο απέναντι στη πλέμπα των ηλιθίων και αδυνάτων που διοικούν. Και οφείλουν να την διατηρήσουν αδιατάρακτη. Πρωταρχικά, στη επιβολή του προσωπικού τους νοήματος για τον κόσμο, που συμβατικά το αποκαλούμε νόημα, μια που ο κόσμος που δημιουργούν και ονειρεύονται να κατασκευάσουν είναι ένας νεκρός κόσμος. Έτσι, μη μπορώντας να εκδηλώσουν σαφώς την πρόθεση τους, μηχανορραφούν αδιάλειπτα οικειοποιώντας οτιδήποτε εχθρικό προς αυτούς, με το να καθιστούν καρικατούρα του πραγματικού. Έτσι, ακόμα και κάποιες από τις θεωρίες συνωμοσίας μπορεί  να είναι η συνωμοσία της εξουσίας, για να αποκρύψει εκείνο που πραγματικά δεν πρέπει να αποκαλυφτεί.

Αν, πιθανόν, ρίξαμε κάποιο φως στα αίτια των συνωμοσιολογικών θεωριών, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να φανταστούμε τι ρόλο πρόκειται να παίξουν στη συνέχεια μέσα στο κόσμο μας. Ευτυχώς ή δυστυχώς, ανάλογα με ποια πλευρά το αντιμετωπίζει κανείς, οι συνωμοσιολογικές θεωρίες θα αυξάνονται και θα αποτελέσουν και προμετωπίδα σε κάποιο βαθμό της ενόχλησης στο κυρίαρχο σύστημα . Η ρομαντική υπόσταση των θεωριών αυτών βρίσκει μια καλή θέση στη καρδιά των ταπεινωμένων. Το μυστήριο και η εξερεύνηση του, ακόμα και στις πιο ταπεινές του εκδοχές, δίνει ένα νόημα στους ερασιτέχνες και επαγγελματίες ανορθολογικούς ερευνητές της αναζήτησης της αλήθειας που κρύβεται πίσω από τα βουνά των ψεμάτων.

Όμως το ερώτημα πάντοτε παραμένει : Είμαστε ικανοί πραγματικά να βρούμε την αλήθεια, ή αυτό που κάθε φορά νομίζουμε ότι έχουμε βρει δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που είχαμε πάντοτε στη σκέψη μας και που ψάχνει την επιβεβαίωση του μέσα στο υπαρκτό κόσμο ; Σε αυτό το ερώτημα συνωμοσιολόγοι και μη, αν είμαστε τίμιοι στις προθέσεις μας θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και απάντηση.