Το Λάθος.

 

Σίγουρα ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα στη ζωή είναι να παραδεχτείς ότι κάνεις λάθος. Απαιτεί η παραδοχή του λάθους, μια ειδικού τύπου γενναιότητα, η οποία δυστυχώς είναι δυσεύρετη. Εξαιτίας αυτής της δυσκολίας, τις περισσότερες φορές, τα λάθη έχουν μια αυξάνουσα τάση χιονοστιβάδας, που απειλεί να πνίξει εκείνον που τα κάνει. 

Υπάρχουν δύο περιπτώσεις όταν βρίσκεσαι σε μια τέτοια κατάσταση: να μην καταλαβαίνεις ότι έχεις κάνει λάθος και να σε παρασέρνει το κύμα της διαδοχικότητας των λαθών, είτε να το καταλαβαίνεις και να προσπαθείς απεγνωσμένα να τα συγκαλύψεις. Στη δεύτερη περίπτωση αρχίζεις να σχετίζεσαι αναγκαστικά με την πανουργία. Καταφεύγεις στη πανουργία, γιατί προφανώς δεν θέλεις να εκτεθείς στη κριτική που σου εξασκεί ο εαυτός σου και το περιβάλλον σου και με κάποιο τρόπο προσπαθείς να βγεις ξανά δημόσια σαν ικανός ενώ δεν είσαι Αν έχεις ένα άλλοθι στη πρώτη περίπτωση, επειδή δεν καταλαβαίνεις το τι κάνεις, στη δεύτερη δεν έχεις κανένα και βυθίζεσαι σε μια σκοτεινιά.

Μιλώντας ρεαλιστικά όλοι μας κάνουμε λάθη. Φαίνεται ότι υπάρχει μια αναγκαιότητα για την ύπαρξη των λαθών μέσα στη στη ζωή μας . Μας κάνουν κατά τι σοφότερους στο βαθμό που μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε θετικά και να μην τα επαναλαμβάνουμε. Πράγμα που όπως φαίνεται δεν είναι καθόλου εύκολο. Προφανώς τα λάθη έχουν και αυτά τις διαβαθμίσεις τους.

Λάθη κάνουν τα πρόσωπα, λάθη κάνουν οι διευθυντές αυτού του κόσμου, τα κράτη, λάθη κάνει η κοινωνία. Άλλα είναι τραγικά και δεν επιδέχονται διόρθωση, άλλα είναι λόγω απειρίας, άλλα προκαλούνται από λανθασμένες πεποιθήσεις, άλλα δημιουργούνται μέσα σε συνθήκες που μας ξεπερνούν και άλλα είναι παγίδες που μας στήνει η ζωή για να μας τεστάρει και να μας εξελίξει. Όμως ότι και διαβάθμιση και αν έχουν, πάντα καταλήγουν πάντα στις συνέπειες που έχουν και στη παραδοχή τους ή μη. Πρέπει να τα αναγνωρίσεις εσύ, εγώ, αυτός\ αυτή, αυτοί, και να προσπαθήσεις γενναία να αποδεχτείς και τις συνέπειες τους. Αν δεν το κάνεις, τότε περνάς σε διαφορετική πίστα και τουλάχιστον θα πρέπει να το συνειδητοποιείς.

Όπως καταλαβαίνουμε το πεδίο των λαθών είναι άπειρο και ίσως θα ήταν ενδιαφέρον να υπήρχε μια ιστορία των λαθών αποκλειστικά, αν και κάτι τέτοιο θα ήταν ένα έργο στα όρια του ανέφικτου.

Τα λάθη που έχουν μεγάλη σημασία, είναι εκείνα που γίνονται από πρόθεση και σε βάρος της κοινωνίας των ανθρώπων. Βέβαια θα μου πείτε αυτά δεν τα ονομάζουμε λάθη αλλά εγκλήματα. Όμως εντέλει λάθη είναι, διότι στη τελική άνθρωποι τα κάνουν, που έχουν χάσει τον δρόμο τους και έχει συσκοτιστεί η συνείδηση τους. Πίσω από την γενοκτονία στη Παλαιστίνη, στο άσκοπο πόλεμο της Ουκρανίας, στη συγκάλυψη της σύγκρουσης των τρένων στα Τέμπη, με θύματα παιδιά και ουκ έστι τέλος….πίσω από όλα αυτά, υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν κάνει τραγικά λάθη και έχουν πάρει αποφάσεις αποσιώπησης σχετικά με αυτά, τα οποία προσπαθούν με κάθε τρόπο να τα εμφανίσουν είτε ως αναγκαίες κινήσεις, είτε σαν γεωπολιτικές αποφάσεις, είτε σαν κακούς χειρισμούς. Σε όλες αυτές τις καταστάσεις δεν υπάρχει καμιά αναγνώριση του λάθους, αντιθέτως γίνεται προσπάθεια δικαιολόγησης και αποσιώπησης. Αυτό δεν είναι πρωτόγνωρο, ούτε πρωτότυπο. Προκαλεί όμως απέχθεια στους ανθρώπους, διότι είναι εξόφθαλμο και στερείται μιας στοιχειώδους γενναιότητας αναγνώρισης της λανθασμένης κίνησης αλλά και συναίσθησης σε σχέση με το αποτέλεσμα της.

Όμως, ενώ είναι εύκολο να διακρίνεις το επιβλαβές λάθος, όταν δεν το κάνεις ο ίδιος, είναι πολύ δύσκολο να διακρίνεις, ποια είναι τα δικά σου λάθη, που πιθανώς έχουν συμβάλλει στη δημιουργία λαθών σε τέτοια μεγάλη κλίμακα. Εκεί υπάρχει μεγάλη συσκότιση ηθελημένη ή μη.

Τι ωθεί τους ανθρώπους να έχουν μια επαναλαμβανόμενη αλληλουχία, στη διάρκεια της ζωής τους, λαθών ;

Είμαστε προβληματικά μοντέλα από το “εργοστάσιο” κατασκευής μας ;

Οι αρχές μας είναι προβληματικές;

Η αυτοσυνείδηση μας είναι περιορισμένων δυνατοτήτων;

Φταίει η ανατροφή μας και τα κοινωνικά μας συστήματα;

Μήπως κάποιος εξωτερικός παράγοντας κρυφός, που αγνοούμε, μας διαστρέφει την κρίση μας, για δικούς τους ανεξιχνίαστους λόγους;

Υπάρχει λύτρωση από το λάθος ή τουλάχιστον περιορισμός του; ‘Η είμαστε αιώνια καταδικασμένοι στη κόλαση του;

Μια άποψη λέει ότι τα λάθη σου οφείλεις να τα αγαπάς. Είναι μια ενδιαφέρουσα άποψη, διότι δίνει μια προοπτική διαφορετική. Το να αγαπάς το λάθος σου δεν σημαίνει ότι το εγκρίνεις. Σημαίνει ότι δεν σε βάζει σε ένα περιβάλλον όπου σφυροκοπάς τον εαυτό σου για την ανικανότητα σου να μην κάνεις λάθη. Δεν ανοίγεις πόλεμο μαζί του. Εννοεί μάλλον ότι το βλέπεις, το καταλαβαίνεις και προσπαθείς να μη το κάνεις ξανά. Έτσι βελτιώνεσαι. Παραδέχεσαι ότι δεν είσαι τέλειος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είσαι άχρηστος. Δουλεύεις τον εαυτόν δηλαδή και τον κάνεις κατά τι καλύτερο. Φαντάζει εύκολο, αλλά δεν είναι όταν προσπαθήσεις να το κάνεις. Έχει κόπο και απαιτεί να μην είσαι εγωιστής και συμφεροντολόγος. Θέλει να έχεις κάποιες αρχές δουλεμένες και να είσαι ειλικρινής.

Αρκούν όλα αυτά για την αποφυγή του λάθους; Δεν είμαι σίγουρος.

Αυτό που με πείθει πολύ περισσότερο, τουλάχιστον προσωπικά, είναι ότι τα λάθη προέρχονται από μια ατελή γνώση του τι είναι σωστό, τι είναι ορθό. Η έλλειψη γνώσης του σωστού, προεξοφλεί την ύπαρξη του λάθους. Όσο βρισκόμαστε πλησίον του σωστού, τόσο διασφαλίζουμε ότι θα κάνουμε λιγότερες λανθασμένες κινήσεις.

Η εποχή μας, με κάποιο τρόπο συσκοτίζει το τι είναι σωστό, άρα μας δίνει το περιθώριο να ωραιοποιούμε τα λάθη μας και κατά συνέπεια μας αποτρέπει από να τα παραδεχτούμε. Όσο ανεβαίνουμε στη κλίμακα εκείνων των κινήσεων που είναι σαφώς λανθασμένες αλλά βαρύνουσας σημασίας, τόσο μεγαλύτερη γίνεται αυτή συσκότιση, γιατί τα συμφέροντα μεγαλώνουν και μεγαλώνουν μαζί τους και οι επιπτώσεις, άρα απαιτούνται μεγαλύτερες δικαιολογήσεις .

Πίσω από αυτό το θέατρο των λαθών σε μεγάλη και μικρή κλίμακα κρύβεται η αντίληψη, που δυστυχώς έχει παγιωθεί, ότι ο άνθρωπος είναι ο μοναδικός κριτής του εαυτού του, άρα μόνος αυτός μπορεί να κρίνει τι είναι σωστό και τι λάθος. Ένας ακραίος ατομισμός δηλαδή, που κολακεύει τον εαυτό του, χαμένος στη ιδιωτεία του. Εκεί το καθρέφτισμα των κινήσεων και των συνεπειών τους, αποκτούν ένα χαρακτήρα αυτοεπιβεβαίωσης, αφού όσοι μπορούν να σε κρίνουν, ακόμα και η συνείδηση σου, είναι εξορισμένοι και άχρηστοι. Σαφώς αυτή στάση για τα μεγάλα λάθη που διαπράττονται μέσα στη ανθρωπότητα είναι ακραία επικίνδυνη. Αλλά και τους απλούς ανθρώπους τους αποκόπτει την δυνατότητα να προάγουν τον εαυτό τους ειλικρινά.

“Αν κλείσεις τη πόρτα σε όλα τα λάθη, η αλήθεια θα μείνει απέξω”

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

Στη κορυφή της πυραμίδας υπάρχει πόλεμος.

 

Τα μηνύματα είχαν έρθει πολύ καιρό πριν. Κανείς δεν ήθελε να τα ακούσει. Αυτό δεν είναι πρωτόγνωρο. Όλοι συνηθίζουμε να κλείνουμε τα αυτιά μας, όταν χτυπάνε οι καμπάνες, ότι “στραβά αρμενίζουμε και όχι δεν είναι στραβός ο γιαλός”. Η έπαρση είναι πάντα κακός σύμβουλος, όταν είσαι καβάλα στο άλογο και νομίζεις ότι όλα τα κάνεις σωστά. Ποτέ δεν τα κάνεις όλα σωστά, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει τις περισσότερες φορές. Ακόμα περισσότερο, όταν κινείσαι αποκλειστικά συμφεροντολογικά, αγνοώντας ότι υπάρχει τριγύρω σου. Η ποιότητα της σκέψης και της δράσης των ανδρών και των γυναικών της εξουσίας, που κινούν τα μεγάλα παιχνίδια, είναι γνωστό εδώ και καιρό, ότι δεν είναι στο καλύτερο επίπεδο, όμως και πάλι το να αγνοείς το προφανές δεν απαιτεί τόσο μεγάλη οξυδέρκεια και ευφυΐα.

Ήταν γύρω στο1990, όταν το άρμα της Παγκοσμιοποίησης είχε αρχίσει την τρελή του πορεία για τη κατάκτηση του πλανήτη. Όλοι τότε πίστευαν ότι η ιστορία είχε τελειώσει και η αυτοκρατορία θα ήταν ο επόμενος πολύ εύκολος στόχος. Μια αυτοκρατορία που θα σάρωνε κάθε αντίπαλο, μια που όλοι οι υποτιθέμενοι αντίπαλοι της σερνόντουσαν στο χώμα και το αφήγημα που εξέπεμπαν οι υποτιθέμενοι μελλοντικοί αυτοκράτορες φαινόταν το μόνο που θα μπορούσε να έχει ισχύ.

Συνήθως σε τέτοιες στιγμές ο πόλεμος έρχεται σαν μια άμεση συνέπεια, διότι ισχύς δίχως πόλεμο είναι λόγια του αέρα. Όμως, όταν κάνεις πολέμους, θα πρέπει να τους κερδίζεις και όχι να τους χάνεις και αυτή ήταν η πρώτη “μικρή” λεπτομέρεια, που έπαιξε το ρόλο της. Όλους τους πολέμους που εξαπέλυσε η Παγκοσμιοποίηση, δεν τους κέρδισε, αντιθέτως, τους έχασε και χάνοντας τους, έχασε μαζί και την ευκαιρία να κερδίσει τους στόχους της. Στη πραγματικότητα δημιούργησε ένα χάος,αλλά και μια διευρυνόμενη αντιπάθεια προς το πρόσωπο της. Δεν είχε αυτό το δικαίωμα,αλλά ούτε και οι προθέσεις της είχαν κάποια στοιχειώδη ευγένεια. Η γη είναι πολύ μεγάλη, οι πληθυσμοί πολύ ιδιαίτεροι και ο σεβασμός των υποτιθέμενων κατακτητών σε αυτούς πολύ λίγος.

Έτσι όπου και αν πήγαν, έσπειραν ανέμους, θέρισαν θύελλες, δημιούργησαν τραύματα επί πτωμάτων και γύρισαν πίσω κατά βάση με άδεια χέρια. Όλοι το διαπίστωναν αυτό αλλά και κανείς δεν ήταν ικανός να φέρει αντίρρηση, γιατί όλους τους είχε μαγέψει το αφήγημα μιας παγκόσμιας κυριαρχίας.

Όταν έσκασε η οικονομική κρίση του 2008, κάποιοι άρχισαν να αμφιβάλλουν σοβαρά για την επιτυχία του εγχειρήματος και κράτησαν τις αποστάσεις τους. Η πλαστή ευημερία που απολάμβανε ο δυτικός κόσμος απέκτησε ρωγμές που δεν μπορούσαν να κρυφτούν πίσω από τα κούφια λόγια και τα οράματα μεγαλείου. Μια σειρά από χώρες είδαν μπροστά τους την χρεωκοπία μεταξύ των οποίων και η χώρα μας. Έπρεπε να σωθούν οι τράπεζες και τα έωλα αφηγήματα και το μάρμαρο έπρεπε να το πληρώσουν τα κατώτερα στρώματα κοινωνιών, που είχαν μάθει να αναπαύονται μέσα στα ψέματα.

Οι ελίτ τους συστήματος έχουν εμπειρία να σουλουπώνουν τα λάθη τους. Σπασμωδικές αντιδράσεις ανυπακοής και αντίδρασης εύκολα πνίγηκαν με κόστος κυρίως για τους αδύναμους. Όμως ο συμπαγής πυρήνας της παγκοσμιοποίησης εξακολούθησε να πιστεύει ότι όλα μπορούσαν ακόμα να διευθετηθούν. Μπορούσαν; Μάλλον όχι. Έτσι όμως πίστευαν.

Κάποιοι από τους από τους κεντρικούς παίκτες είδαν ότι η ιστορία δεν πήγαινε σε καλό δρόμο και άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά. Ήταν οι καλοί ;

Προς Θεού όχι. Δεν ήταν οι καλοί, απλώς κατάλαβαν, ότι υπάρχουν και άλλοι δρόμοι, πιθανώς με λιγότερο κόστος και με λιγότερο μεγαλείο. Ακραίες συντηρητικές δυνάμεις στη βάση τους, στηριγμένες σε πιο πατροπαράδοτες συνταγές διακυβέρνησης, παρελθούσες μεν, ίσως όμως πιο ασφαλείς ως προς τα αποτελέσματα τους. Με διαφορετικό λόγο και έκφραση που πατούσε σε αφηγήσεις θλιβερών εποχών. Τα μεγάλα σχίσματα δυστυχώς δεν κλείνουν ποτέ και οι ηττημένοι, αλλά όχι εξαφανισμένοι του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, στελέχωσαν τους αμφισβητούντες και επανήλθαν με ελαφρώς διαφορετικό προσωπείο για να ρεφάρουν.

Παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να υπάρξει δίχως την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς και την καταρράκωση των ηθικών δομών μιας κοινωνίας. Πρώτα έρχεται η ισοπέδωση και στη συνέχεια έρχονται οι κατασκευαστές της καινούργιας πραγματικότητας για να κτίσουν. Εκείνοι που εξακολουθούσαν να έχουν το όραμα της παγκοσμιοποίησης βλέποντας ότι άρχισε να δημιουργείται ένα αντίπαλο δέος, αποφάσισαν να ρίξουν κάποια χαρτιά στο τραπέζι που προφανώς θεωρούσαν ότι θα έγερναν την πλάστιγγα στη μεριά τους. Κάποια από αυτά τα χαρτιά ήταν: εξωφρενικούς δικαιωματισμούς, που καταργούν την κοινή λογική, επικίνδυνους ιούς σε μυστικά εργαστήρια, καραντίνες σε παγκόσμιο επίπεδο, αποθέωση της οικονομικής εξάρτησης κρατών και πολιτών, πολέμους και εθνοκαθάρσεις κυρίως όμως την συσκότιση της πραγματικότητας σε τέτοιο βαθμό που η αναζήτηση της αλήθειας να εμφανίζεται σαν μια άσκοπη περιπέτεια.

Όσοι αντιδρούν στο παράλογο δέχονται επιπλήξεις και περιθωριοποιούνται. Οποιαδήποτε αμφισβήτηση σωστή ή υπερβολική στιγματίζεται ως συνωμοσιολογία. Από κοντά όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να  αποκόπτουν οποιοδήποτε διάλογο σε όποια βαθμίδα της πυραμίδας και αν ανήκει .

Η συσκότιση πάντα ευνοεί τις δυνάμεις εκείνες που θέλουν να αναπαράγουν το παρελθόν, επειδή θεωρούν ότι ήταν καλύτερο και πιο τακτοποιημένο. Σαν να μην έχουμε φτάσει σε αυτό το χυδαίο παρόν επειδή ένα χυδαίο παρελθόν είχε ήδη αποτύχει.

Όμως δυστυχώς σε αυτόν τον όμορφο αλλά θλιβερό από την άποψη της ποιότητας πλανήτη μας, έχουμε κάποιες “αρχές” που δεν μπορούμε να αποτινάξουμε από πάνω μας. Η έλλειψη ιστορικής μνήμης μας εμποδίζει μόνιμα να δούμε τις παγίδες που κάθε εποχή έχει ετοιμάσει για να πέσουμε μέσα τους . Οι οποίες δεν τόσο διαφορετικές κάθε φορά.

Επιστρέφοντας το βλέμμα μας εκεί ψηλά στη κορυφή, εκεί που παίρνονται οι σημαντικές αποφάσεις για όλους μας, βλέπουμε λοιπόν να μορφοποιούνται δύο στρατόπεδα, εκεί που μέχρι εκείνη την στιγμή υπήρχε μόνο ένα.

Η παγκοσμιοποίηση να βρίσκεται μπροστά σε ένα κόσμο πολυ-πολικότητας αντίθετο με τις επιδιώξεις της και ένα αντίθετο στρατόπεδο που θέλει να επιστρέψει στο έθνος-κράτος με ελαφρώς παγκόσμιες βλέψεις. Τι ωραίο μπλέξιμο!

Με πολιτικούς όρους θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι ο ακραίος φιλελευθερισμός με δημοκρατικό μετα-μοντέρνο προσωπείο συγκρούεται με σφοδρότητα με την ακρο-δεξιά εκδοχή του.

Εμφανίζονται και οι δύο να διαφωνούν στα περισσότερα, εκτός από την αγάπη τους να κυβερνήσουν αυτό τον κόσμο. Σε αυτό δεν διαφωνούν καθόλου και είναι διατεθειμένοι στο όνομα αυτής της αγάπης να διαλύσουν τον αντίπαλο τους εκμηδενίζοντας ο ένας το σχέδιο του άλλου.

Ο καθένας έχει τους οπαδούς του σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνίας, έχουν φροντίσει με επιμέλεια για αυτό. Όποιος νικήσει σε αυτή την ιδιότυπη, αλλά αιματηρή, είναι αλήθεια σύγκρουση, θα χωρίσει ή θα ενοποιήσει τον κόσμο, σύμφωνα με τις προθέσεις του. Και οι δύο φροντίζουν να υπερτονίζουν τα θετικά σημεία της στάσης τους και να κρύβουν τα αρνητικά. Άλλωστε έχουν κοινό που χρειάζεται να φροντίσουν, που επάνω του θα κτίσουν τον κόσμο τους, έτσι δεν μπορούν να το αγνοούν τουλάχιστον προσχηματικά. Επί του παρόντος κερδίζουν οι παρελθοντολόγοι της Άκρας-Δεξιάς.

Αυτό το κοινό τώρα που αποτείνονται, είναι επίσης διατεθειμένο, συνεπές με τον ρόλο του, κάθε στιγμή να πρέπει να επιλέγει κάποιον από τους δύο. Επειδή τώρα αυτό το κοινό, δεν έχει κάτι τι δικό του να προτείνει, επιλέγει με βάση ότι καλύτερο του εντυπωσιάζει την όραση του και το κάνει να αισθάνεται περισσότερο ασφαλές. Μετακινείται έτσι συνεχώς, πέρα-δώθε σαν το εκκρεμές, όπου φυσάει ο άνεμος δηλαδή και όπου βλέπει κάποιος από τους δύο αντιπάλους να έχει μεγαλύτερη δυνατότητα να επιβληθεί.

Συμπερασματικά, παρακολουθούμε μια σύγκρουση, ένα πόλεμο στη κορυφή της πυραμίδας του κόσμου μας, για την κυριαρχία επί του κόσμου, όχι για το όφελος του κόσμου, αλλά για το όφελος αποκλειστικά εκείνων που συμπλέκονται.

Κανονικά δεν θα έπρεπε να μας αφορά και ακόμα καλύτερα δεν θα έπρεπε να είχαμε επιτρέψει να συμβεί κάτι τέτοιο με τέτοιο περιεχόμενο. Αντιθέτως, με παρρησία συμμετέχουμε.

Αυτό όμως είναι ένα διαφορετικό παραμύθι που μπορεί να το αφηγηθούμε κάποτε, ένα άλλο κρύο βράδυ του χειμώνα δίπλα στο τζάκι.

Ερμηνείες και αφηγήσεις.

 

“Πόσο μου αρέσουν οι “καραμελίτσες”, θάθελα νάχα δύο σακουλίτσες”.

Παιδικό τραγουδάκι.

Η ανθρώπινη επικοινωνία είναι η έλλογη δραστηριότητα του ανθρώπου, που τον ξεχωρίζει ως είδος επάνω στο πλανήτη. Αν και θεωρείται ιδιότητα που έχει αιώνες εμπειρίας στη πλάτη της, δεν μπορεί να πει κάποιος με ευκολία ότι είναι και πάντοτε επιτυχημένη. Αντιμετωπίζει και αυτή πολλές δυσκολίες και σε πολλές περιπτώσεις δεν τιμά την ποιότητα που φαίνεται να έχει. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους που δεν είναι της ώρας. Η επικοινωνία στηρίζεται κυρίως στη ικανότητα των ανθρώπων να ερμηνεύουν αυτά που συμβαίνουν εντός τους και έξω από αυτούς, στα γεγονότα της ζωής τους δηλαδή αλλά και στα μεγάλα γεγονότα που συμβαίνουν μέσα στη ανθρωπότητα. Στη συνέχεια τα μεταδίδουν, τα αφηγούνται σε άλλους ανθρώπους ανάλογα με την ικανότητα που έχει ο καθένας και η καθεμιά. Πίσω από τις ερμηνείες και τις αφηγήσεις, υπάρχει η βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να έρθει σε επαφή με τον συνάνθρωπο του, να πάρει και να δώσει, να πείσει και να πειστεί, να συμφωνήσει μαζί του και πολλές φορές να τον εξουσιάσει και να δεχτεί να εξουσιαστεί. Όλα αυτά υπάρχουν μέσα στη επικοινωνία και τα αποτελέσματα τους μέλλεται να φανούν σε βάθος χρόνου, αποτυπωμένα μέσα σε σχέσεις και στη κοινωνία εν γένει. Ένας αόρατος κόσμος που παίρνει μορφή μέσα από τον λόγο. Μαγεία!

Όμως υπάρχει και το μπέρδεμα. Με κάποιους συμφωνείς, με κάποιους διαφωνείς, κάποιοι δεν σε καταλαβαίνουν, κάποιους δεν καταλαβαίνεις, μερικές φορές νοιώθεις μόνος σου και άλλες φορές αισθάνεσαι ευτυχισμένος που είσαι άνθρωπος και μπορείς να επικοινωνείς με άλλους ανθρώπους και να νοιώθεις γλυκά και όμορφα. Όπως και να το κάνουμε η επικοινωνία είναι μια όμορφη διαδικασία ακόμα και όταν δεν είναι επιτυχημένη, που σου μαθαίνει καλύτερα τον εαυτόν σου και τους άλλους.

Εφ’ όσον η επικοινωνία στηρίζεται στις ερμηνείες και τελικά στη αφήγηση αυτών των ερμηνειών, καλό θα ήταν να μιλήσουμε λίγο και για αυτές ,που αν και δεν έχουν την προβολή και την αίγλη που έχει η επικοινωνία γενικότερα είναι εκείνες που κάνουν όλη την προεργασία για να επικοινωνήσουμε.

Βασικά υπάρχουν τρεις κεντρικές ερμηνείες που επιβιώνουν μέσα στη ανθρώπινη ύπαρξη:

Α. Η Συστημική, εκείνη δηλαδή που προέρχεται μέσα από τα “απύθμενα βάθη” του συστήματος, που άρχει και που αναγκαστικά διατρέχει το σύνολο της κοινωνίας από άκρο σε άκρο. Δίνει το κεντρικό τόνο στο τι Οφείλουμε να πιστεύουμε και στο τι θα ήταν καλό να Επικοινωνούμε. Με αυτή την Συστημική ερμηνεία, το σύστημα πλάθει ατελείωτες αφηγήσεις που υποστηρίζουν την ερμηνεία που δίνει αυτό για τον εαυτό του και την ερμηνεία που θέλει να δίνουν οι υπόλοιποι για το ίδιο. Η Ισχύς ενός συστήματος έγκειται στο κατά πόσο θα κάνει την ερμηνεία του πιστευτή και για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε σπάνιες περιπτώσεις αυτή η ερμηνεία και τα αφηγήματα της αφήνει αρκετά “παράθυρα”, με σκοπό να φαίνεται αρκετά ελαστική σε πιθανές εναλλακτικές ερμηνείες, που ενώ φαίνονται ότι το αμφισβητούν στη πραγματικότητα το ενισχύουν. Αυτή η ελαστικότητα του συστήματος σκληραίνει, όταν το σύστημα αντιλαμβάνεται ότι τα “παράθυρα” που έχει ανοίξει, βάζουν πολύ περισσότερο αέρα από ότι χρειάζεται για να διατηρήσει την ισχύ του. Η Συστημική αυτή ερμηνεία φροντίζει επίσης να μην φαίνεται τόσο παράλογη, όσο μπορεί στη πραγματικότητα να είναι, να κρατά ένα μέσο όρο, κάποιο επίπεδο, να ορίζει με αυστηρότητα άλλες πλευρές και πάντα να δίνει την εντύπωση ότι η ερμηνεία της προκύπτει από το ενδιαφέρον που έχει για το κοινό καλό. Είναι ο τρόπος που το σύστημα θέλει να αντιλαμβάνεται το έργο του, ακόμα και όταν όλοι είναι ενάντια του ή έχουν διαφορετικές ερμηνείες για το τι πραγματικά είναι.

Η ερμηνεία αυτή αποκρύπτει πάντα και επισταμένως οποιαδήποτε ιδιοτελή πρόθεση του, σαν να έχει επεξεργαστεί μέσα σε ένα περιβάλλον μιας άμωμης νοητικής σύλληψης. Πάντως, είναι τις περισσότερες φορές πειστικά και εκνευριστικά αληθοφανής και ως εκ τούτου απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσει κάποιος να την αναιρέσει ριζικά.

Β. Η ερμηνεία και τα αφηγήματα των Ειδικών.

Εδώ μπλέκουμε λιγάκι, καθότι οι ειδικοί επί παντός είδους ειδικών θεμάτων, είναι αφ’ ενός πολλοί, άρα οι ερμηνείες τους διπλασιάζονται. Από την μια με τα ειδικά θέματα που ασχολούνται, αλλά γενικότερα με την υποστήριξη της “μητέρας” των Ειδικών που είναι η Επιστήμη και σε αυτή την σύγχρονη μορφή διαστρέβλωση της Επιστήμης, που είναι ο Επιστημονισμός. Η επιστήμη καλείται να ερμηνεύσει τον κόσμο και τις φυσικές του ιδιότητες , τον μικρόκοσμο, αλλά και τις ιδιότητες που υπάρχουν στο Σύμπαν. ‘Ενα βαρύ ομολογουμένως έργο, που κάθεται σαν καπέλο στα κεφάλια των ευφυών επιστημόνων και τους δίνει μια τεράστια ευθύνη. Οι ειδικοί δεν αφηγούνται την ερμηνεία τους δημόσια, διότι πιστεύουν ότι κανείς από τους απλούς ανθρώπους δεν έχει την δυνατότητα να τους αντιληφθεί. Δεν έχουν και πολύ άδικο. Μιλάνε κυρίως μεταξύ τους, όπου συνεννοούνται καλύτερα, όμως οι ερμηνείες τους καθορίζουν με κάποιο τρόπο τους πάντες, ακόμα και εκείνους της πρώτης κατηγορίας που δίνουν την κεντρική γραμμή.

Για τους Ειδικούς, κυρίως, η κεντρική ερμηνεία είναι ότι ο κόσμος είναι μια μηχανή. Ο άνθρωπος είναι μια μηχανή. Όλα είναι μια μηχανή. Μια μηχανή που δεν ξέρουν ακριβώς του πως λειτουργεί, το επεξεργάζονται σταδιακά και αναζητούν αν κάποιος την έχει φτιάξει ή δουλεύει από μόνη της. Όπως και νάχει πρέπει να την καταλάβουν και κατά συνέπεια να την ελέγχουν. Αυτό θέλουν να μάθουν. Επίσης, αν μπορούν να φτιάξουν αυτοί μια καλύτερη μηχανή, που να λειτουργεί με τους δικούς τους όρους. Το έργο των ειδικών αναμφισβήτητα έχει μεγάλο ανθρώπινο όφελος. Διευρύνει την γνώση για τους κόσμους που περιβάλλουν τον άνθρωπο, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο. Αναπόφευκτα κάποιες φορές από την φύση της έρευνας τους , οι ειδικοί γίνονται λίγο επικίνδυνοι, διότι σαν εφευρέτες που είναι καινούργιων “παιχνιδιών”, αυτά δημιουργούν αποτελέσματα που ξεφεύγουν από την ικανότητα τους. Τους δικαιολογούν όλοι για αυτές τις άσχημες στιγμές τους, διότι σέβονται το έργο τους και έχουν κατορθώσει και αυτοί να περιορίζουν τις αρνητικές όψεις της ερμηνείας της εργασίας τους, προσδίδοντας της και αυτοί ανθρωπιστικό νόημα.

Σε αυτή την κατηγορία των Ειδικών, υπάρχουν παράπλευρες ερμηνείες για τον κόσμο που κρατούνται λίγο πιο παράμερα από το κυρίως ρεύμα, σαν να είναι ανέτοιμες να αποκτήσουν κυρίαρχη μορφή και άλλες που συνειδητά θάβονται γιατί είναι ρηξικέλευθες και ανατρέπουν ριζικά την κυρίαρχη ερμηνεία. Ρεαλιστικά μιλώντας, οι ερμηνείες συνολικά σε αυτό το πεδίο, μπορούν να εξεταστούν και να μπουν σε αμφισβήτηση από ένα περιορισμένο κύκλο ανθρώπων, που μπορούν να εισχωρήσουν σε μια καθόλα κωδικοποιημένη σύλληψη ερμηνείας του κόσμου. Αυτό που κάνει μια τέτοια παρακολούθηση δυσκολότερη, είναι το γεγονός ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις σε ένα μεγάλο ποσοστό και άγνωστες είναι αλλά και έρχονται με μορφή καταιγίδας συνεχώς νέες. Οι Ειδικοί αγαπούν την ερμηνεία και έχουν δυσκοιλιότητα με τις αφηγήσεις, όταν αναγκάζονται να αφηγηθούν φροντίζουν να είναι δυσνόητοι και να μεγαλώνουν το χάσμα από τους αμαθείς επι των θεμάτων τους.

Γ. Οι ερμηνείες και τα αφηγήματα των απλών ανθρώπων. Εδώ μιλάμε για το απόλυτο χάος, διότι για κάθε άνθρωπο αντιστοιχούν τουλάχιστον δύο με τρεις ερμηνείες και άπειρες αφηγήσεις, οπωσδήποτε γλαφυρές, απαισιόδοξες ή αισιόδοξες, μπερδεμένες ή με συνάφεια, αναξιόπιστες έγκυρες. Πάντοτε όμως με το ίδιο πάθος και σφρίγος ως προς την αξία τους. Τέλος πάντων, όλων των ειδών και των αποχρώσεων ερμηνείες και αφηγήσεις. Επειδή μιλάμε για απλούς ανθρώπους, εκ προοιμίου υποτιμημένους , μην έχοντες δηλαδή την αίγλη ούτε του συστήματος , αλλά ούτε και των ειδικών, οι ερμηνείες αυτές αναφέρονται με την υποτιμητική προσφώνηση ως “γνώμες”. Στη συγκεκριμένη κατηγορία όμως των ανθρώπων τα αφηγήματα έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία, διότι μεταφέρουν μέσα τους την εμπειρία και τον πλούτο όλης της επικοινωνίας της ανθρωπότητας, σε μια συσσώρευση , που κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει και κυρίως κανείς δεν μπορεί να μην την λάβει πολύ σοβαρά υπόψιν. Έτσι ενώ οι ερμηνείες των απλών ανθρώπων στερούνται επίσημης εγκυρότητας, οι αφηγήσεις τους υπάρχουν ακέραιες στο περιθώριο της ιστορίας και ζωντανεύουν, θρύλους, παθήματα και ηρωισμούς, θλιβερές ιστορίες και ακέραιους έρωτες, πόνους και χαρές, αρρώστιες και θανάτους , που είναι το υλικό με το οποίο η επικοινωνία γίνεται ζωντανή και παρούσα.

Στη πραγματικότητα, και συγχωρέστε με που μακρηγορώ, υπάρχει και μια τέταρτη κατηγορία ανθρώπων, που ερμηνεύουν αφηγούνται και επικοινωνούν. Αυτοί ζουν στο περιθώριο της ανθρωπότητας και συνθέτουν μια περίεργη ομάδα, από ποιητές, ασκητές,“τρελούς” επιστήμονες, ονειροπόλους, μάγους και εξερευνητές, διανοητές και περίεργους, ριζοσπάστες και αποκλίνοντες. Για αυτούς ο κόσμος ερμηνεύεται πάντα με τρόπο που διαφεύγει της πεπατημένης, δηλαδή η ερμηνεία τους είναι σαν να μιλά για ένα άλλο κόσμο που δεν θα γνωρίσουμε ποτέ, σαν να ανήκει σε κάποιο άλλο σύμπαν παράλληλο με το δικό μας. Στη καλύτερη περίπτωση , όταν κάποια σχέση έχει με τον δικό μας, είναι σαν να μιλάνε για κάτι που δεν έχει σχέση με μας και κατά συνέπεια δύσκολα γίνεται αντιληπτό. Δεν μπορούμε να τους παρακολουθήσουμε στις αφηγήσεις τους, που όμως μας μαγεύουν, διότι οι διαδρομές τους και εμπειρίες τους δεν είναι δικές μας. Είναι οι παραμυθάδες ενός ιδιαίτερου περιθωρίου, που όλοι τους χλευάζουν δημόσια αλλά συγχρόνως νοιώθουν ένα κρυφό θαυμασμό. Είμαστε τυχεροί να τους έχουμε γνωρίσει κάποια στιγμή στη ζωή μας, αλλά καλύτερα να ακολουθήσουμε στη συνέχεια τον δρόμο μας, γιατί μπορεί και να μπλέξουμε. Δεν είμαστε από το σινάφι τους. Ευτυχώς ή δυστυχώς.

Αν αυτές οι κατηγοριοποιήσεις που συμβάλλουν στη γενικότερη ροή της επικοινωνίας, ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα ή είναι μια ιδιοτροπία του γράφοντος αυτές τις γραμμές, θα μπορούσε ίσως να συζητηθεί.

Όμως, ότι και να διαλέξουμε από τις παραπάνω ομάδες στο βαθμό που έχουμε την δυνατότητα ως σωστό ή λανθασμένο, τις περισσότερες φορές μας διαλέγει εκείνο και αυτό είναι πολύ πιο σοβαρό από ότι φαίνεται. Η ερμηνεία δουλεύει για το προσωπικό της συμφέρον τις περισσότερες φορές και η αφήγηση κάνει το παραμύθι της ζωής καλύτερο.

Όμως το πέπλο της επικοινωνίας μας περιβάλλει όλους και με πολύ διαφορετικούς και μυστήριους τρόπους.

Στη τελική δίχως επικοινωνία δεν μπορεί να ανθίσει κανείς !

Εν βρασμώ.

 

“Πλείη μεν γαρ γαία κακών,πλείη δε θάλασσα, νούσοι δ’ ανθρώποισιν εφήμερη ηδ΄επι νυκτί αυτόματοι φοίτωσι…”

Ησίοδος: Έργα και Ημέραι

( Η γη είναι γεμάτη κακίες, γεμάτη και η θάλασσα και έρχονται επάνω μας συνέχεια, αυτόματα, την μέρα και την νύκτα…)

Είμαστε κυρίως θεατές. Όχι πάντα, άλλα κυρίως είμαστε θεατές των συμβάντων που εξελίσσονται μέσα στη ζωή που ζούμε. Υπάρχουν αρκετές φορές που δρούμε και σαν ηθοποιοί στα “έργα” της ζωής μας, και μετά διαλέγουμε μια ωραία θέση στα θεωρεία και παρακολουθούμε τα “έργα” της ζωής των άλλων, εκφράζοντας κρίσεις, κριτικές ,θετικές ή αρνητικές, που δεν έχουν και τόσο σημασία . Όμως στα μεγάλα “έργα” που παίζονται μέσα στη κοινωνία, εκεί ο ρόλος του θεατή μας ταιριάζει γάντι. Αυτά τα “έργα” είναι μάλλον για μεγάλα παιδιά, που έχουν αποφασίσει a priori, ότι καλόν θα ήταν να μην έχουμε συμμετοχή. Έτσι και εμείς, επειδή μάλλον έχουμε αποδεχτεί τον ρόλο μας, στεκόμαστε παράμερα υποκείμενοι στις ενέργειές τους και στα αποτελέσματα αυτών των των ενεργειών. Ας είμαστε στοιχειωδώς ειλικρινείς, βολεύει όλους αυτή η διευθέτηση. Άλλωστε το να βολεύεσαι έχει και τα πλεονεκτήματα του. Δεν είσαι αναγκασμένος να πάρεις δύσκολες αποφάσεις, ούτε να βρεις λύσεις σε δύσκολα προβλήματα. Καθαρά πράγματα, τακτοποιημένα.

Ζούμε στο περιβάλλον μιας εκτεταμένης σύρραξης. Αυτή η σύρραξη φαινομενικά εκφράζεται με πολέμους σε διάφορα μέρη της γης. Όμως αυτό είναι μόνο εκείνο που φαίνεται, που ακόμα και ένα μικρό παιδί θα μπορούσε να αντιληφθεί. Δυστυχώς, η σύρραξη όμως δεν είναι μόνο πολεμική, είναι αντιθέτως μια βαθιά αναμόχλευση, ιδεών, προοπτικών, στάσεων ζωής, είναι μια εσωτερική μάχη στη καρδιά της κοινωνίας και των ανθρώπων της, που υποδηλώνει, ότι εκείνο που μέχρι χτες φαινόταν να έχει διευθετηθεί, σήμερα εμφανίζεται να είναι σε πλήρη απορρύθμιση. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κοινωνίες των ανθρώπων αντιμετωπίζουν μια τέτοια κατάσταση και προφανώς δεν θα είναι και η τελευταία. Η ιστορία είναι αρκετά πλούσια από τέτοιες περιόδους. Απλώς εμείς οι άνθρωποι σνομπάρουμε την ιστορία μας, την θεωρούμε βαρετή και συμπεριφερόμαστε σαν να ζούμε και να αντιμετωπίζουμε μεγάλες κρίσεις για πρώτη φορά. Αιώνιοι έφηβοι στη σκέψη και στο σώμα.

Οι κοινωνίες και οι άνθρωποι είναι εμπλεκόμενοι σε πολύ σταθερά και άλυτα προβλήματα μέσα στη ιστορία τους. Κάθε φορά που εμφανίζεται μια γενιά τα παραλαμβάνει και τα παραδίδει άθικτα και ανεπίλυτα στη επόμενη. Με αυτόν τον τρόπο χαριτωμένα προχωράμε πιο κάτω, ξεχνώντας εύκολα εκείνα που απασχολούν.

Κάθε φορά λοιπόν που οι κοινωνίες αναβράζουν, μια σειρά από επίμονα θέματα εμφανίζονται ως δια μαγείας σαν να είναι επίκαιρα ή σαν να τα αντιμετωπίζουμε για πρώτη φορά.

Δηλαδή υπάρχει το κακό στο κόσμο; υπάρχει αδικία; υπάρχει εκμετάλλευση; υπάρχει πόλεμος; η ανθρώπινη ζωή έχει χάσει την αξία της ; μήπως δεν βαδίζουμε σωστά; μήπως έχουμε διάθεση να εξαφανίσουμε ο ένας τον άλλον και όλοι μαζί και τον πλανήτη αν μας παρουσιαστεί η δυνατότητα; είμαστε ευτυχισμένοι ή μήπως ζούμε βολικά μέσα στις νευρώσεις μας; από που προκύπτει όλος αυτός ο καθημερινός πόνος; πηγαίνουμε στη καταστροφή, στη λύτρωση ή πηγαίνουμε και όπου βγει….;

Αυτές είναι κάποιες επικεφαλίδες κάποιων από τα σταθερά μας ζητήματα. Από κάτω τους υπάρχουν και άλλα πιο βαθιά και τις περισσότερες φορές δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας, επειδή το προσωπικό άλγος φροντίζει να παραμένει στο σκοτάδι.

Φαίνεται ότι ο Ησίοδος κάτι είχε πάρει χαμπάρι από όλα αυτά, αλλά τι να μας πει και ο αρχαίος τώρα, αυτοί δεν είχαν ούτε υπολογιστές και κινητά.

Ας αφήσουμε τώρα τους αρχαίους στη ησυχία τους και να ξαναγυρίσουμε στο “αρχαίο” σύγχρονο παρόν μας. Είμαστε σε σύρραξη, σε πόλεμο. Ποιοι μάχονται; Υπάρχει ένα στρατόπεδο του καλού και ένα του κακού; Γιατί αν υπάρχει, χρέος έχουμε να πάμε με το στρατόπεδο του καλού, έτσι δεν είναι; Ή μήπως όχι; Έτσι ξέρουμε, έτσι έχουμε μάθει, όταν υπάρχει μια διαμάχη πρέπει να πηγαίνουμε πάντα με τους καλούς, όχι με τους κακούς. Μήπως δεν υπάρχει καλό και κακό στρατόπεδο, ή μήπως είμαστε τόσο μα τόσο συγχυσμένοι, που πια δεν μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε; Μήπως αυτοί που μάχονται είναι όλοι κακοί και απλώς ο καθένας διαλέγει το ρόλο του καλού για να μας ρίξει στάχτη στα μάτια;

Είναι “σύγχρονα” ερωτήματα αυτά που απασχολούν όλους μας, που λέει ο λόγος και επειδή μας απασχολούν πολύ, αλλά δεν βρίσκουμε άκρη, αποφασίσαμε να τα δούμε στη τηλεόραση που υπάρχουν πολύ καλοί άνθρωποι που τα εξηγούν με το νι και με το σίγμα καθημερινά. Βέβαια και σε αυτούς κάποιος τα εξηγεί κατά πως φαίνεται, αλλά κάποιες φορές δεν τα καταλαβαίνουν πολύ καλά και μπερδεύονται λέγοντας άλλα την μια και άλλα την άλλη. Τα λένε όμως κάθε φορά πειστικά, σαν να τα πιστεύουν. Μερικές φορές δεν μπορούν να κρύψουν την δική τους αμφιβολία, που την καταλαβαίνει ο καθένας που τους βλέπει, όμως μετά σκέφτονται, τι θέλω εγώ να μπερδεύομαι σε “ξένες” υποθέσεις ; Όμως αντιλαμβάνεσαι ότι ανησυχούν, τώρα γιατί ανησυχούν δεν το ξέρω.

Το αφήγημα του συστήματος δίνει κάθε φορά απλόχερα τις αναλύσεις του, για όλες τις κρίσεις, ανάλογα που φυσά ο άνεμος των συμφερόντων. Είναι φυσιολογικό αυτό, επιστημονικά λέγεται προπαγάνδα και οφείλει να σε πείσει όχι μόνο για τα μεγάλα θέματα που απασχολούν τον πλανήτη, αλλά ακόμα και για τα προσωπικά σου. Με ευκολία διαμορφώνει μια εικόνα ευρυθμίας, εκεί που η αταξία κάνει πάρτι, δικαιολογεί το αδικαιολόγητο και εμφανίζει το άδικο σαν αποθέωση της δικαιοσύνης. Εν ολίγοις, έχει βρει την πατέντα να εισχωρεί μέσα στη ζωή μας και να της δίνει ερμηνείες, περιεχόμενα και κατευθύνσεις κατά το δοκούν. Το κυριότερο όμως διαμορφώνει μια πολύ εκλεπτυσμένη διαστρέβλωση και σύγχυση περί σωστού και λάθους με τελικό στόχο να καταργήσει και την διάκριση αυτών των δύο.

Η σύγχυση διαπερνά ολόκληρο το φάσμα των ανθρώπων και της κοινωνίας. Μπορεί στο υψηλότερο επίπεδο, η σύρραξη να εκφράζεται με πολέμους ανάμεσα σε “συμμορίες ελίτ” που διεκδικούν την κατάκτηση του πλανήτη, εκεί τα πράγματα είναι διαυγή , διότι οι προθέσεις, τα ρίσκα και τα πιθανά έπαθλα είναι ξεκάθαρα και μετρημένα εκ των προτέρων. Στα άτομα της κοινωνίας όμως, που υπόκεινται σε ένα παιχνίδι που άλλοι είναι οι παίκτες και εκείνοι είναι θεατές, “καταναλώνουν” τις συρράξεις με συμπάθειες, αντιπάθειες και τις περισσότερες φορές με μπερδεμένες αξιακές προτιμήσεις.

Σε όλο αυτό το μπέρδεμα, που μακροσκοπικά κοιτώντας το βασανίζει όλους από διαφορετική σκοπιά και περιεχόμενο, στη πραγματικότητα δεν αναζητείται επ’ ουδενί λύση , παρά μόνο η επιβράβευση και η κυριαρχία του πιο δυνατού. Ενός νικητή που θα αποκαταστήσει μια εύθραυστη εξουσία για κάποιο διάστημα και θα προσπαθήσει να την διατηρήσει για όσο μεγαλύτερο διάστημα μπορεί. Στο κορμό όμως της κοινωνίας και στο καθένα άτομο ξεχωριστά, το “κέρδος” είναι η μόνιμη κατοχή από τον φόβο και την σύγχυση. Μακριά από τα τραπέζια των μεγάλων παικτών, η ζωή δεν αποκτά για μεγάλο διάστημα καμιά ισορροπία, αντιθέτως, τα ρεύματα των συρράξεων, ανοίγουν μεγαλύτερες τρύπες στο ιστό της κοινωνίας, όπου μια περίεργη παράνοια έρχεται να φωτίσει όλες τις τραυλές ιδιαιτερότητες, που μέχρι χτες καλά έκαναν και σιωπούσαν.

Κλείνοντας αυτή την “εν βρασμώ” ανάρτηση, θα ήθελα να προσθέσω, ότι όλοι ο καθένας με τον τρόπο του, βράζουμε δυστυχώς ή ευτυχώς στο ίδιο καζάνι με τα ίδια κληρονομημένα άλυτα προβλήματα. Οπότε όσο και να θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια και να νομίζουμε ότι μπορούμε να την “βγάλουμε καθαρή”, αυτός που μας έχει βάλει στο καζάνι και έχει ανάψει την φωτιά με την συναίνεση μας ή μη, στο τέλος θα αποτελέσουμε το επιδόρπιο στο γεύμα του, δίχως εξαίρεση!